با اينكه قبل از قرآن كتاب موسى بود كه راهبر و رحمت بود و اين قرآن مصدق تورات است، لسانى است عربى تا كسانى را كه ستم كردند انذار كرده نيكوكاران را بشارت باشد (12).

به راستى آنان كه گفتند پروردگار ما اللَّه است و در پاى اين گفته خود استقامت ورزيدند نه ترسى دارند و نه اندوهگين مى‌شوند (13).

آنان اهل بهشتند كه در آن جاودانه‌اند بخاطر آن اعمال نيكى كه مى‌كردند (14).

بيان آيات [غرض و مفاد كلى سوره مباركه احقاف‌]

غرض اين سوره انذار مشركينى است كه دعوت به ايمان به خدا و رسول و معاد را رد مى‌كردند. و اين انذار مشتمل است بر عذاب اليم براى كسانى كه آن را انكار نموده، از آن اعراض كنند، و به همين جهت اين سوره با اثبات معاد آغاز شده، مى‌فرمايد:(ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ) و تا آخر سوره همين مطلب را مكررا خاطرنشان ساخته، يك جا مى‌فرمايد(وَ إِذا حُشِرَ النَّاسُ ...)، جاى ديگر مى‌فرمايد(وَ الَّذِي قالَ لِوالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُما أَ تَعِدانِنِي أَنْ أُخْرَجَ ...)، و باز جاى ديگر مى‌فرمايد(وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّباتِكُمْ ...) و نيز مى‌فرمايد(وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَ لَيْسَ هذا بِالْحَقِّ ...) و در آخر سوره مى‌فرمايد:(كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَ ما يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ ...).

و در اين آيات احتجاج بر يگانگى خدا و بر نبوت نيز شده، و اشاره‌اى هم به هلاكت قوم هود و قريه‌هاى پيرامون مكه رفته است، و به اين وسيله مردم را انذار مى‌كند. و نيز از آمدن چند نفر از طائفه جن نزد رسول خدا 6 خبر مى‌دهد كه بعد از شنيدن آياتى از قرآن به آن جناب ايمان آورده، به نزد قوم خود بازگشتند، تا ايشان را انذار كنند.

و تمام اين سوره- به جز دو آيه- در مكه نازل شده و در آن دو آيه اختلاف كرده‌اند كه- ان شاء اللَّه- به زودى در بحث روايتى به آن اختلاف اشاره خواهيم كرد، و آن دو آيه عبارت است از آيه‌(أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ ...)، و آيه‌(قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ...).

(حم- تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ) تفسير اين آيه گذشت.

(ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّى ...) منظور از سماوات و ارض و ما بين آن دو مجموع عالم محسوس بالا و پايين است. و