ايمان به خدا و پرهيز از او به رسول خدا 6 هم ايمان آوردند، همانهايى كه در آيه‌(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ)[1] و آيه‌( ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ‌) ...(وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ )[2] مورد نظرند.

و رحمت خدا درجاتى بسيار دارد كه از نظر سعه و ضيق مختلفند، و همچنين رحمت خاصه به اهل ايمان نيز مراتب مختلفى دارد كه اختلاف آن ناشى از اختلاف مراتب ايمان است، پس صاحب هر مرتبه از ايمان رحمتى مناسب با آن مرتبه دارد.

و اما رحمت به معناى مطلق خيرى كه از ناحيه خداى تعالى به سوى بندگانش افاضه مى‌شود، آن نيز مى‌تواند قرآن باشد، چون قرآن كريم بدان جهت كه مشتمل بر شريعت است، رحمتى است براى عموم مردم، هم چنان كه رسول خدا 6 نيز به حكم آيه شريفه‌(وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ)[3] رحمتى است مبعوث براى همه مردم. و ما در بعضى از مباحث گذشته سخنى در باره اختلاف مراتب رحمت ايراد كرديم.

(أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَواءً مَحْياهُمْ وَ مَماتُهُمْ ...) در مجمع البيان مى‌گويد: كلمه اجتراح به معناى اكتساب است. مى‌گويند جرح يعنى كسب كرد، و اجترح يعنى اكتساب كرد. و اصل اين لغت جراح است زيرا جراح و اجتراح اثر مشابه دارند آن گاه مى‌گويد: و كلمه سيئة به معناى عمل زشتى است كه صاحبش را به خاطر استحقاق مذمت ناراحت مى‌كند[4].

و كلمه جعل به معناى قرار دادن چيزى است به صورتى معين. و جمله‌(كَالَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ) در محل مفعول دوم است براى جعل، و تقدير كلام كائنين كالذين آمنوا ... است.

زمخشرى در كشاف بطور جزم گفته: كاف در كلمه كالذين اسم است، و معنايش‌

[1] اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا بپرهيزيد و به رسولش ايمان آوريد تا از رحمتش دو چندانتان دهد، و برايتان نورى قرار دهد تا با آن قدم برداريد و شما را بيامرزد. سوره حديد، آيه 28.

[2] اين كتاب كه شكى در آن نيست، هدايت براى كسانى است كه تقوى دارند، آنهايى كه به غيب ايمان داشته ... و به آخرت يقين دارند. سوره بقره، آيه 2- 4.

[3] سوره انبياء، آيه 107.

[4] مجمع البيان، ج 9، ص 77.