نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 227
پندار به
خوبى به چشم مىخورد.
(إِنَّ هذا ما كُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ) كلمه
تمترون جمع مضارع حاضر از مصدر امتراء است كه به معناى شك و
ترديد است، و اين آيه شريفه هم تتمه گفتار ملائكه به گناهپيشگان است، كه در آن،
عذاب آنها را تاكيد و خطاكارى و لغزش آنها در دنيا را اعلام مىدارد، چون در دنيا
در چيزى شك و ترديد كردند كه امروز آن را با تمام وجود خود لمس مىكنند، و به همين
جهت از تحمل عذاب تعبير كرد به چشيدن، چون وقتى بخواهند بگويند درك من نسبت به آن
درد و يا آن لذت دركى تام و تمام بود، مىگويند من آن درد را چشيدم، يا من آن لذت
را چشيدم.
ممكن
هم هست آيه شريفه استيناف و كلامى نو از خداى تعالى باشد، كه بعد از ذكر حال كفار
در قيامت ايشان را با آن مخاطب مىسازد. و چه بسا جمله(كُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ) مؤيد اين احتمال باشد، براى اينكه
خطابهاى سابق همه به صورت مفرد بود و در خصوص اين آيه خطاب به صيغه جمع است.
(إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقامٍ أَمِينٍ) كلمه
مقام به معناى محل قيام، يعنى محل ثبوت و پابرجايى هر چيز است، و به همين
جهت محل اقامت را نيز مقام گفتهاند. و كلمه امين صفتى است از
أمن يعنى نرسيدن مكروه. و معناى جمله اين است كه: پرهيزكاران- در روز قيامت-
در محلى امن از هر مكروه و از مطلق ناملايمات ثابت و مستقر مىباشند.
با
اين بيان روشن مىشود كه نسبت دادن أمن به مقام و
گفتن مقام امين از باب مجاز در نسبت است، چون گفتيم امين صفت صاحب
مقام است و در ظاهر به خود مقام نسبت داده شده است.
(فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ) اين جمله بيانى است براى جمله(فِي مَقامٍ أَمِينٍ). و اگر عيون- چشمهها
را هم منزلگاهى براى اهل بهشت معرفى نموده، به اعتبار اين است كه اهل بهشت در
مجاورت چشمهها قرار دارند، و نيز بدين جهت است كه چشمهها هم در همان بهشتها
واقعند، و اگر جنات را جمع آورده، با اينكه ظرف و محل زندگى هر كس يك جنت است، به
اين اعتبار است كه بهشتها داراى انواعى هستند. و يا براى اين بوده كه براى هر فرد
از متقين به تنهايى يك بهشت و يا چند بهشت است.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 227