حق و باطل جدايى مى‌افكند، و محق را از مبطل، و متقى را از مجرم جدا مى‌كند. ممكن هم هست از اين جهت باشد كه آن روز روز قضاء فصل الهى است.

(مِيقاتُهُمْ أَجْمَعِينَ)- يعنى روز فصل روز ميقات همه آنان است. ممكن هم هست منظور از همه، تمامى مردم نباشد، بلكه تمامى نامبردگان در سابق، يعنى قوم تبع و قوم فرعون و قريش و ديگران باشد.

[معنا و وجه اينكه در قيامت إغناء و نصرت نخواهد بود و مقصود از استثناء(إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ ...)]

(يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ) اين آيه شريفه‌(يَوْمَ الْفَصْلِ) را بيان مى‌كند. و كلمه مولى به معناى كسى است كه حق دارد در امور ديگرى تصرف كند، و هم به آن كسى كه وى نسبت به او ولايت دارد اطلاق مى‌شود، و كلمه مولى ى اولى در آيه شريفه به معناى اول و دومى به معناى دوم است.

و آيه شريفه نخست اين معنا را نفى مى‌كند كه در آن روز كسى به درد كس ديگر بخورد. و در ثانى خبر مى‌دهد از اينكه در آن روز كفار يارى نخواهند شد. و فرق بين اين دو معنا اين است كه به درد خوردن و اغناء (بى نياز كردن) در امورى است كه بى‌نياز كننده خودش به تنهايى و مستقلا آن امر را عهده‌دار شود، و براى ديگرى و عوض او انجامش دهد، و ديگرى هيچ دخالتى در آن كار نداشته باشد، ولى نصرت در جايى استعمال مى‌شود كه هم ناصر دخالت داشته باشد و هم منصور، چيزى كه هست دخالت منصور به تنهايى براى انجام آن كار كافى نباشد، و با نصرت ناصر تكميل گردد.

وجه اينكه هم اغناء را نفى مى‌كند و هم نصرت را، اين است كه اينگونه كمك‌ها همه در دنيا مؤثر واقع مى‌شوند، و اسباب پيشرفت كار به شمار مى‌آيد، و روز قيامت روزى است كه تمامى سبب‌هاى دنيوى از كار مى‌افتد، هم چنان كه قرآن كريم در جاى ديگر فرموده: (وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ‌) [1] و نيز فرموده:(فَزَيَّلْنا بَيْنَهُمْ)[2].

(إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ) اين استثناء از ضمير جمع در لا ينصرون است، يعنى از بين همه مردم كه گفتيم يارى نمى‌شوند، تنها كسانى استثناء شده‌اند كه مورد ترحم خدا واقع شده باشند. پس مى‌توان گفت: اين آيه شريفه يكى از ادله شفاعت در قيامت است كه تفصيل كيفيت دلالتش در

[1] دستشان از تمامى اسباب بريده شود. سوره بقره، آيه 166.

[2] رابطه را بين آنان قطع كرديم. سوره يونس، آيه 28.