(وَ إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَ رَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ) يعنى من به خداى تعالى پناه مى‌برم از اينكه مرا سنگسار كنيد، و نتيجه اين پناهندگى من اين است كه شما قادر نيستيد كه سنگسارم كنيد. ظاهرا اين جمله اشاره باشد به تامينى كه پروردگارش به او داده بود، چون قبل از آنكه موسى (ع) به سوى فرعونيان روانه شود، به حكايت قرآن كه فرموده‌(قالا رَبَّنا إِنَّنا نَخافُ أَنْ يَفْرُطَ عَلَيْنا أَوْ أَنْ يَطْغى‌ قالَ لا تَخافا إِنَّنِي مَعَكُما أَسْمَعُ وَ أَرى‌)[1] خداوند او را مطمئن كرده بود، چه در اين آيه موسى و هارون عرضه داشتند: ما مى‌ترسيم فرعون به ما تجاوز كند، و يا طغيان بورزد، خداى تعالى فرمود: نترسيد كه من با شما هستم، و هر چه شما بشنويد و ببينيد مى‌شنوم و مى‌بينم.

با بيانى كه گذشت اين معنا روشن شد كه گفتار بعضى از مفسرين‌[2] كه گفته‌اند:

پناه بردن موسى به خدا قبل از آن بوده كه خداى تعالى با جمله‌(فَلا يَصِلُونَ إِلَيْكُما) خبر از ناتوانى آنها به رجم موسى بدهد سخن درستى نيست.

(وَ إِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ) يعنى: و اگر ايمان نمى‌آوريد پس از من كناره‌گيرى كنيد، نه دوستى كنيد، و نه دشمنى، نه به خير متعرض من شويد، و نه به شر. بعضى از مفسرين‌[3] گفته‌اند: مراد از فاعتزلون اين است كه از من دور شويد و با من رابطه نداشته باشيد . ولى اين معناى بعيدى است‌[4].

(فَدَعا رَبَّهُ أَنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ) يعنى موسى پروردگار خود را خواند كه: خدايا اين قوم مردمى مجرمند. و در اين دعايش علت آن را مجرم بودن آنها معرفى مى‌كند، جرمى كه بخاطر آن مستحق هلاكت بودند، ولى در اين جمله نيامده كه از خدا چه خواسته است، ولى از جمله بعدى كه پاسخ خداى تعالى به موسى است، فهميده مى‌شود كه وى درخواست هلاكت ايشان را كرده.

(فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ) كلمه اسر امر از مصدر اسراء است كه به معناى سير شبانه است، در نتيجه‌

[1] سوره طه، آيه 45 و 46.

[2] روح المعانى، ج 25، ص 121.

[3] روح المعانى، ج 25، ص 122.

[4] احتمال هم دارد پيشنهاد جدا شدن صف فرعونيان از بنى اسرائيل باشد تا عذابى كه موسى از آمدنش اطلاع دارد تنها شامل فرعونيان شود. مترجم.