نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 207
بيان
آيات
بعد
از آنكه در آيات قبل فرمود: قرآن كتابى است مبين كه در بهترين شب بر رسول خدا 6
نازل شد، تا رحمت خدا و انذارى از سوى وى باشد، اينك در اين آيات ارتياب و ترديد مشركين
را در حقانيت قرآن يادآور شده تهديدشان مىكند به عذاب دنيا و عذاب روز قيامت، و
به همين منظور داستان فرستادن موسى به سوى فرعون را برايشان مثل مىآورد كه فرعون
و قومش او را تكذيب كردند و خداى تعالى غرقشان كرد.
و
اين قصه خالى از اين اشاره نيست كه خداى تعالى به زودى با بيرون كردن ياغيان قريش
از مكه، رسولش و مؤمنين را از شر آنها نجات مىدهد، و سپس سران قريش را كه به
تعقيب رسول خدا 6 و مؤمنين برمىخيزند هلاك مىنمايد.
(بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ) ضمير جمع هم به
قوم رسول خدا 6 برمىگردد، يعنى مردمى كه معاصر آن جناب بودند. و كلمه
بل اعراض از مطلبى است كه حذف شده، مطلبى كه سياق قبلى مىفهماند چيست، و
تقديرش اين است كه ايشان با اين حرفها، يعنى رسالت رسول و اوصاف كتابى كه بر
او نازل شده صاحب يقين و داراى ايمان نمىشوند، بلكه هم چنان در شك و ريب مىمانند،
و سرگرم بازى با اشتغالات دنيوى خود هستند . اين نظريه ما بود در معناى
بل ، ولى زمخشرى گفته: اين كلمه اعراض از جمله(إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ) است[1].
(فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ يَغْشَى النَّاسَ)
كلمه(فَارْتَقِبْ) امر از باب
ارتقاب است، و ارتقاب به معناى انتظار است.
مىفرمايد:
منتظر روزى باش كه آسمان دودى آشكار بياورد. و اين تهديدى است به عذابى كه از هر
سو مردم را فرا مىگيرد.
[اقوال
مختلف مفسرين در باره عذاب دخان(فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي
السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ ... )]
مفسرين
در اينكه منظور از اين عذاب چيست اختلاف كردهاند:
بعضى[2]
گفتهاند: مراد همان قحطى است كه اهل مكه بدان مبتلا شدند، چون بعد از