نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 183
و اگر در
آيه قبلى، مؤمنين مخاطب و حاضر فرض شده بودند، و به ايشان مىفرمود داخل
بهشت شويد ولى در اين آيه غايب فرض شدهاند، مىفرمايد براى آنان
دائما قدح مىآورند و جام مىبرند اين التفات به منظور تجليل و احترام از
ايشان است، مىخواهد بفهماند آن قدر از مؤمنين تجليل به عمل مىآيد كه بايد آن را
براى ديگران تعريف كرد، و روى از خود مؤمنين برگردانيده، به كفار گفت مؤمنين چنين
مقاماتى دارند تا بيشتر غبطه بخورند، و صدق آنچه وعده داده شده بودند بهتر روشن
گردد.
[معناى
جمله:(فِيها ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ
الْأَعْيُنُ) در وصف بهشت]
(وَ فِيها ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ)-
ظاهرا مراد از (ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ)-
آنچه دلها هوس مىكند چيزهايى است كه شهوت طبيعى بدان تعلق دارد، از قبيل
چشيدنيها، بوئيدنيها، شنيدنىها، و لمس كردنيها، و خلاصه چيزهايى كه انسان و حيوان
در لذت بردن از آنها مشتركند. و مراد از تلذذ چشمها جمال و زينت است،
و قهرا منظور از آن، چيزهايى است كه تقريبا اختصاص به انسانها دارد، مانند مناظر
بهجت آور، و رخسارههاى زيبا، و لباسهاى فاخر. و به همين جهت تعبير را تغيير داد.
از آنچه كه ارتباط به نفس دارد و مورد علاقه آن است تعبير به شهوت و اشتهاء كرد، و
از آنچه ارتباط با چشم دارد تعبير به لذت فرمود. و لذائذ نفسانى هم در نزد ما
انسانها منحصر در اين دو قسم است.
ممكن
هم هست لذائذ روحى و عقلى را هم در لذائذ چشمها گنجاند، چون التذاذ روحى خود رؤيت
و تماشاى قلب است.
در
مجمع البيان مىگويد: خداى سبحان در جمله(ما تَشْتَهِيهِ
الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ) تمامى نعمتهاى بهشتى را در
عبارتى كوتاه آورده كه اگر تمامى خلائق جمع شوند و بخواهند انواع نعمتهاى بهشتى
را توصيف كنند، نمىتوانند وصفى پيدا كنند، كه در اين عبارت كوتاه نباشد و دو
صفت (ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ)
و تلذ الاعين شاملش نباشد[1].
(وَ أَنْتُمْ فِيها خالِدُونَ)- اين جمله هم خبر است و هم وعده و
هم بشارت به اينكه شما مؤمنان الى الأبد در اين نعمت خواهيد بود، و معلوم است كه
علم به اين بشارت، لذتى روحى مىآورد، كه با هيچ مقياسى قابل قياس با ساير لذتها
نيست، و با هيچ مقدارى تقدير نمىشود.
(وَ تِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتِي أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)
بعضى[2] از مفسرين
گفتهاند: معناى اورثتموها اين است كه جنت به پاداش