نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 126
كرديم تا
تعقلش كنيد، از شما برگردانيم به خاطر اينكه شما مردمى اسرافگريد؟ و يا معنايش اين
است كه: آيا قرآن را از شما به سويى ديگر برگردانيم به خاطر اينكه شما اسرافگريد؟
يعنى ما بصرف اسرافگرى شما اين كار را نمىكنيم.(وَ كَمْ أَرْسَلْنا مِنْ نَبِيٍّ فِي
الْأَوَّلِينَ وَ ما يَأْتِيهِمْ مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا كانُوا بِهِ
يَسْتَهْزِؤُنَ) كلمه
كم براى تكثير است، يعنى و چه بسا و منظور از كلمه
اولون امتهاى گذشته است. و جمله(وَ ما يَأْتِيهِمْ ...) حال است، و عامل آن جمله(أَرْسَلْنا) است.
اين
دو آيه و آيه بعد آن در مقام تعليل آيه قبل است، مىفهماند كه چرا ذكر را از ايشان
برنگردانيد، و چرا از نازل كردن قرآن صرفنظر نكرد. به اين بيان كه صرف اينكه شما
مردمى اسرافگر و متجاوز هستيد ما را از اجراى سنت الهىمان كه همان سنت هدايت از
طريق وحى است باز نمىدارد، چون اعراض شما براى ما تازگى ندارد، چه بسيار
پيامبرانى در امتهاى گذشته فرستاديم، در حالى كه هيچ پيامبرى برايشان نيامد مگر
آنكه او را استهزاء كردند، و كار بدين جا منجر شد كه آنها را هلاك كرديم، با اينكه
خيلى نيرومندتر از شما بودند. آرى آنها را هلاك كرديم، نه اينكه از كار خود دست
برداريم.
پس
همانطور كه عاقبت اسراف و استهزاء آنان هلاكت خود آنان بود، نه دست بردارى ما از
سنت خود، همچنين عاقبت اسرافگرى شما هم هلاكت شما است.
پس
در حقيقت اين آيات سهگانه وعدهاى به رسول خدا و تهديدى به قوم آن جناب است.
(فَأَهْلَكْنا أَشَدَّ مِنْهُمْ بَطْشاً وَ مَضى مَثَلُ الْأَوَّلِينَ)
راغب مىگويد: كلمه بطش به معناى اين است كه چيزى را با صولت بگيرى[1].
و در آيه مورد بحث التفاتى از خطاب در آيه قبل(أَ
فَنَضْرِبُ عَنْكُمُ)، به غيبت منهم به كار
رفته. و گويا وجه اين التفات اين باشد كه چون ديده مردم اسرافگر از تهديد
فاهلكنا عبرت نمىگيرند، روى سخن را كه تا كنون با خود اسرافگران بود از
آنان برگردانيده و متوجه رسول خود كرده، تا هم تعريضى به آنها كرده باشد و هم
زمينه را براى جمله(وَ مَضى مَثَلُ الْأَوَّلِينَ)
فراهم نموده باشد. مؤيد آن جمله(وَ لَئِنْ
سَأَلْتَهُمْ) است كه خطاب را متوجه رسول خود كرده.