و در معناى ظالم به نفس و مقتصد و سابق نيز اختلاف كرده‌اند، بعضى‌[1] گفته‌اند:

ظالم، كسى است كه ظاهرش از باطنش بهتر باشد و مقتصد، آن كسى است كه ظاهر و باطنش يكسان باشد، و سابق، آن كسى است كه باطنش از ظاهرش بهتر باشد. بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: مراد از سابق آن كسانى هستند كه در عهد رسول خدا 6 اسلام آوردند، يعنى صحابه آن جناب، و مقتصد كسانى هستند كه پا به جاى پاى اصحاب آن جناب گذاشته باشند، و ظالم به نفس ساير مردمند. بعضى‌[3] ديگر گفته‌اند: ظالم به نفس كسى است كه گناه بر او غلبه كرده باشد، و مقتصد آن كسى است كه گناه و ثوابش يكسان، و خلاصه متوسط الحال باشد، و سابق آن كسى است كه به درگاه خدا تقرب جسته، و در درجات قرب از ديگران پيشى گرفته باشد.

البته در اين بين اقوال متفرق ديگرى هست كه ذكر نكرديم، و اگر احتمالات مذكور را در يكديگر ضرب كنيم از هزار احتمال بالاتر مى‌شود.

(جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَها يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِيها حَرِيرٌ) كلمه يحلون مضارع مجهول از باب تفعيل است و مصدر آن تحليه است و تحليه به معناى خودآرايى است. و كلمه اساور جمع أسوره و أسوره هم جمع سوار- به كسره سين- است، راغب گفته: سوار زن، دستواره آن است (النگو) و اين كلمه فارسى است، كه بعد از عربى شدن به صورت سوار درآمده‌[4].

جنات عدن - ظاهرا اين جمله بيان همان فضل كبير باشد. در مجمع البيان گفته:

اين جمله تفسير فضل است گويا شخصى پرسيده: اين فضل كبير چيست؟ در پاسخ فرموده:

بهشتهايى است كه تقديرش يا پاداش جنات است، يا دخول جنات، و ممكن هم هست كلمه جنات بدل از فضل باشد، گويا فرموده: ذلك دخول جنات- آن داخل شدن بهشت است [5]. و بقيه الفاظ آيه روشن است.

[1] مجمع البيان، ج 8، ص 409.

[2] مجمع البيان، ج 8، ص 408.

[3] روح المعانى، ج 22، ص 196.

[4] مفردات راغب، ماده سور .

[5] مجمع البيان، ج 8، ص 409.