جاودانه باشيد، و چه بسيار بد مقامى است كه متكبرين از حق دارند. در سابق هم گذشت كه گفتيم مراد از ابواب جهنم دركات آنست.

(فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ ...) بعد از آنكه مال امر جدال كنندگان در آيات خدا را بيان كرد كه آتش دوزخ است، و نيز فرمود خدا ايشان را به كيفر كفرشان گمراه نمود، اينك در اين جمله متفرع بر آن بيان، رسول خدا 6 را امر به صبر مى‌كند و علتش را هم اين مى‌داند كه وعده خدا حق است.

(فَإِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ)- منظور از اين بعض، عذاب دنيا است.

(أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ)- و يا تو را با مرگت بگيريم و آن را نشانت ندهيم.(فَإِلَيْنا يُرْجَعُونَ)- خلاصه مى‌فرمايد: چه اينكه مختصرى از عذابى كه به آنان وعده داديم، در اين دنيا با بودن تو در حيات به ايشان بچشانيم، و تو آن را ببينى و چه اينكه قبل از اين نشان دادن وعده خود تو را با مرگت بگيريم، به هر حال اين كفار نزد ما خواهند برگشت و از چنگ ما بيرون شدنى نيستند، آن وقت وعده خود را در حقشان عملى مى‌كنيم.

(وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ مِنْهُمْ مَنْ قَصَصْنا عَلَيْكَ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَيْكَ ...) اين آيه كيفيت نصرت مزبور در آيه قبل را چنين بيان مى‌كند كه: خداى تعالى زمام امر آن نصرت را- كه آيه‌(وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ)[1] آن را سنت خدا معرفى مى‌كند كه به منظور داورى بين هر رسول و امتش و به منظور پيروز كردن حق بر باطل نازل مى‌كند- به دست هيچ رسولى از رسولان قبل از تو نسپرد، بلكه هر پيغمبرى كه خود خدا مى‌خواست از آن نصرت بهره‌مند مى‌كرد و حال تو نيز مانند حال ساير انبيا است، ممكن است ما به تو اذن بدهيم كه آن نصرت را بياورى و در نتيجه گوشه‌اى از آن عذابها كه به كفار وعده داديم بر كفار نازل كنى و خودت هم آن را ببينى و ممكن هم هست قبل از نزول چنين عذابى بر كفار، ما جان تو را بگيريم، ولى به هر حال اين مسلم است كه امر خدا وقتى بيايد، در بين آنان به حق داورى مى‌كند و در آن صورت پيروان باطل زيانكار خواهند بود. اين آن معنايى است كه سياق به آيه مى‌دهد.

پس آيه مورد بحث مى‌خواهد اشاره كند به سنت جاريه‌اى از خداى تعالى كه در آخر

[1] سوره يونس، آيه 47.