شنيدم كه فرمود: من دوست نمى‌دارم كه دنيا و آنچه را كه در آن است با آيه‌(يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ ...) معاوضه كنم. پس مردى عرضه داشت: يا رسول اللَّه! آيا اين آيه شرك را هم شامل مى‌شود؟ رسول خدا 6 سكوت كرد، و سپس فرمود: نه، شرك را شامل نيست‌[1].

مؤلف: در اين روايت اشكالى است و آن اشكال در تفسير خود آيه گذشت، كه گفتيم:

مورد آيه مساله شرك است و آيه مقيد شده به توبه.

و نيز در همان كتاب است كه ابن ابى شيبه، و مسلم، از ابى ايوب انصارى روايت كرده‌اند كه گفت: از رسول خدا 6 شنيدم كه فرمود: اگر شما گناه نمى‌كرديد خداى تعالى خلقى مى‌آفريد تا گناه كنند، و او بيامرزد[2].

مؤلف: مغفرتى كه در اين حديث آمده با قيود و اسبابى كه براى مغفرت هست- مانند توبه و شفاعت- منافاتى ندارد.

و در مجمع البيان آمده كه بعضى گفته‌اند: آيه‌(يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا ...) در باره وحشى قاتل حمزه نازل شد. و آن، هنگامى بود كه وى مى‌خواست مسلمان شود مى‌ترسيد توبه‌اش قبول نشود. پس همين كه آيه نازل شد، اسلام آورد. بعضى از صحابه پرسيدند: يا رسول اللَّه! آيا اين آيه بخصوص در باره قبول توبه وحشى نازل شده، و يا براى عموم مسلمين است؟ فرمود: نه، براى عموم مسلمانان است‌[3].

و از كتاب سعد السعود تاليف ابن طاووس، به نقل از تفسير كلبى آمده كه وحشى و جماعتى نزد رسول خدا 6 پيام فرستادند، كه چرا بايد ما از دين تو محروم باشيم، هيچ مانعى براى ما نيست جز اينكه از كتاب تو شنيده‌ايم كه مى‌فرمايد: هر كس با اللَّه خدايانى ديگر بخواند و قتل نفس و زنا كند اثر گناه خود را مى‌بيند. و در آتش جاودان است و ما همه اين كارهاى زشت را كرده‌ايم رسول خدا 6 پيام فرستاد كه:(إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً) آن جماعت پيام دادند ممكن است ايمان بياوريم، و توبه هم بكنيم، ولى خوف داريم كه عمل صالح به جا نياوريم.

باز رسول خدا 6 پيام فرستاد:(إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ) گفتند: مى‌ترسيم كه داخل در مشيت قرار نگيريم. ايشان در

[1] الدر المنثور، ج 5، ص 331.

[2] الدر المنثور، ج 5، ص 332.

[3] مجمع البيان، ج 8، ص 503.