اشاره شده شايد به لحاظ معنى بوده باشد، چون به حسب معنا عبارت مى‌شود از هر پيغمبرى كه دين حق را آورده و به آن مؤمن مى‌باشد و بلكه هر مؤمنى كه به دين حق ايمان آورده و به سوى آن دعوت كرده باشد، چون دعوت به سوى حق چه زبانى و چه عملى از شؤون پيروى انبيا است، هم چنان كه قرآن مى‌فرمايد:(قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‌ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي)[1].

(لَهُمْ ما يَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِكَ جَزاءُ الْمُحْسِنِينَ) اين آيه پاداشى را كه متقين نزد پروردگارشان دارند، بيان مى‌كند، و آن عبارت است از اينكه ايشان هر چه كه خواستشان بدان تعلق گيرد در اختيار دارند، پس سرمايه در بهشت تنها خواستن است كه سبب تامى است براى به دست آمدن آنچه مورد خواست واقع شود، حال هر چه مى‌خواهد باشد، به خلاف دنيا كه به دست آوردن چيزى از مقاصد دنيا، علاوه بر خواستن، احتياج به عوامل و اسباب بسيار دارد كه يكى از آنها سعى و عمل با استمداد از تعاون اجتماعى است.

پس آيه شريفه اولا دلالت دارد بر اينكه متقين در دار قرب و جوار رب العالمين هستند، و ثانيا هر چه بخواهند در اختيار دارند، پس اين دو پاداش متقين است كه عبارتند از:

نيكوكاران. پس علت تامه اين اجرشان همان احسانشان است، و همين نكته سبب شد كه به جاى ضمير ذلك جزاؤهم اسم ظاهر بياورد و بر خلاف مقتضاى ظاهر بفرمايد(ذلِكَ جَزاءُ الْمُحْسِنِينَ).

و توصيف متقين به احسان و ظهور آن در عمل صالح و اعتقاد حق و يا تنها در عمل صالح همه شاهد بر آن است كه مراد از تصديق مذكور تصديق قولى و فعلى است. علاوه بر اين قرآن كريم كسى را كه پاره‌اى از احكام خدا را پشت پا زده، هرگز مصدق قرآن نخوانده پس مصدق آن كسى است كه تمامى احكام آن را تصديق كند، هم زبانى و هم عملى.

[معناى اينكه در باره متقين كه در اعتقاد و در عمل، دين حق را تصديق كردند فرمود خدا از آنان‌(أَسْوَأَ الَّذِي عَمِلُوا) را مى‌پوشاند و(بِأَحْسَنِ الَّذِي كانُوا يَعْمَلُونَ) پاداش مى‌دهد]

(لِيُكَفِّرَ اللَّهُ عَنْهُمْ أَسْوَأَ الَّذِي عَمِلُوا ...) و معلوم است كه وقتى بدترين اعمال آنان تكفير شود، پايين‌تر از آن نيز تكفير مى‌شود. و مراد از بدترين اعمال همان شرك و نيز گناهان كبيره‌اى است كه در حال شرك مرتكب شده‌اند.

[1] بگو اين راه من است كه به سوى خدا با بصيرت دعوت مى‌كنم، هم من و هم هر كس كه مرا پيروى كند. سوره يوسف، آيه 108.