(وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعى‌ قالَ يا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ) اقصاى مدينه به معناى دورترين نقطه آن نسبت به ابتداى فرضى آن است. در اول كلام قريه آورده بود، و در اين جا از آن به مدينه تعبير كرد، تا بفهماند قريه مذكور بزرگ بوده. و كلمه سعى به معناى سريع راه رفتن است.

نظير اين تعبير در داستان موسى (ع) و آن مرد قبطى آمده و فرموده: (وَ جاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعى‌)- مردى از دورترين نقطه شهر آمد در حالى كه مى‌دويد . در اين آيه كلمه رجل جلوتر از اقصى المدينة آمده، و در آيه مورد بحث بعد از آن آمده، بعيد نيست نكته‌اش اين باشد كه در آنجا عنايت و اهتمام به آمدن مردم و خبر دادنش به موسى (ع) بوده، كه درباريان در باره كشتن تو شور مى‌كردند، و لذا كلمه رجل را جلوتر آورد. و در درجه دوم، اهتمام خود آن مرد به زودتر رسيدن و خبر دادن به موسى (ع) است، و لذا جمله يسعى را به عنوان حال مؤخر آورد، به خلاف آيه مورد بحث كه اهتمام در آن به آمدن از دورترين نقطه شهر است، تا بفهماند بين رسولان و آن مرد، هيچ تبانى و سازش قبلى در امر دعوت نبوده، و هيچ رابطه‌اى با او نداشته‌اند، لذا جمله‌(مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ) را مقدم آورد، و كلمه رجل و يسعى را بعد از آن ذكر كرد.

و اما اينكه اين مرد نامش و نام پدرش چه بوده و چه شغل و حرفه‌اى داشته؟ مفسرين سخت در آن اختلاف كرده‌اند، و ما چون اهميتى در گفتگوى از آن نديديم، چون دخالتى در فهم مراد آيه نداشت، لذا از بحث پيرامون آن خوددارى نموديم، چون يقين داريم كه اگر اين جزئيات در فهم مراد آيه كمترين دخالتى مى‌داشت، خداى سبحان در كلامش بدان اشاره مى‌كرد، و آن را مهمل نمى‌گذاشت.

آنچه مورد اهميت است، دقت و تدبر در اين معنا است كه اين شخص چه حظ وافرى از ايمان داشته كه در چنين موقعى به تاييد رسولان الهى (ع) برخاسته و ايشان را يارى كرده است، چون از تدبر در كلام خدا كه داستان او را حكايت كرده اين معنا به دست مى‌آيد كه وى مردى بوده كه خداى سبحان دلش را به نور ايمان روشن كرده، به خدا ايمان آورده و با ايمان خالص او را مى‌پرستيده، نه به طمع بهشت و نه از ترس آتش، بلكه از اين جهت كه او اهليت پرستش دارد، و به همين جهت از بندگان مكرم خدا شده.

و خداى سبحان در كلامش هيچ كس به جز ملائكه را به صفت مكرم توصيف نكرده، تنها ملائكه مقرب درگاهش و بندگان خالصش را به اين وصف ستوده، و از آن جمله اين مرد است كه با مردم مخاصمه و احتجاج كرده و بر آنان غلبه جسته و حجت قوم را بر اينكه‌