نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 16 صفحه : 429
عمل را
مرتكب شدهايم اغترار مىخوانند، راغب گفته: معناى اينكه
بگوييم: غررت فلانا اين است كه من رگ خواب فلانى را يافتم، و توانستم
فريبش دهم، و به آنچه از او مىخواستم برسم، و كلمه غرة به كسره غين،
به معناى غفلت در بيدارى است[1].
و
وعدهاى كه منافقين آن را فريبى از خدا و رسول خواندند، به قرينه مقام، وعده فتح و
غلبه اسلام بر همه اديان است، و اين وعده در كلام خداى تعالى مكرر آمده، هم چنان
كه در روايات هم آمده كه منافقين گفته بودند محمد 6 به ما وعده مىدهد كه شهرهاى
كسرى و قيصر را براى ما فتح مىكند، با اينكه ما جرأت نداريم در خانه خود تا
مستراح برويم؟!!(وَ إِذْ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ يا أَهْلَ يَثْرِبَ لا
مُقامَ لَكُمْ فَارْجِعُوا) كلمه يثرب نام قديمى
مدينه طيبه است، قبل از ظهور اسلام اين شهر را يثرب مىخواندند، بعد از آنكه رسول
خدا 6 به اين شهر هجرت كردند نامش را مدينة الرسول نهادند، و سپس
كلمه رسول را از آن حذف كرده و به مدينه مشهور گرديد.
و
كلمه مقام به ضمه ميم به معناى اقامه است، و اينكه گفتند اى اهل مدينه
شما در اين جا مقام نداريد، و ناگزير بايد برگرديد، معنايش اين است كه ديگر معنا
ندارد در اين جا اقامت كنيد، چون در مقابل لشكرهاى مشركين تاب نمىآوريد، و ناگزير
بايد برگرديد.
خداى
تعالى بعد از حكايت اين كلام از منافقين، كلام يك دسته ديگر را هم حكايت كرده، و
بر كلام اول عطف نموده، و فرموده(وَ يَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ
مِنْهُمُ)، يعنى يك دسته از منافقين و كسانى كه در دل بيمارى سستى ايمان
دارند، النبى از رسول خدا 6 اجازه مراجعت مىخواهند،
يقولون و در هنگام اجازه خواستن مىگويند:
(إِنَّ بُيُوتَنا عَوْرَةٌ)، يعنى خانههاى ما، در و ديوار
درستى ندارد، و ايمن از آمدن دزد و حمله دشمن نيستيم،(وَ
ما هِيَ بِعَوْرَةٍ إِنْ يُرِيدُونَ إِلَّا فِراراً)، يعنى دروغ
مىگويند و خانههايشان بدون در و ديوار نيست، و از اين حرف جز فرار از جهاد
منظورى ندارند.
(وَ لَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِمْ مِنْ أَقْطارِها ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ
لَآتَوْها وَ ما تَلَبَّثُوا بِها إِلَّا يَسِيراً)ضميرهاى
جمع همه به منافقين و بيماردلان، و ضمير در فعل دخلت به كلمه
بيوت برمىگردد، و معناى جمله(دُخِلَتْ عَلَيْهِمْ)
اين است كه: اگر لشكريان مشركين