چيزى خبر مى‌دهد كه واقع و حقيقت مطابق آن است، و اگر حكم و فرمانى براند، آثارش بر آن مترتب مى‌شود، و مصلحت واقعى مطابق آن است.

و معناى راهنمايى‌اش به راه، اين است كه هر كس را هدايت كند، بر آن راه حقى وادارش مى‌كند كه خير و سعادت در آن است، و در اين دو جمله اشاره است به اينكه وقتى سخن شما بيهوده و بى اثر است، و سخن خدا همواره با اثر و مطابق واقع است، پس سخن خود را رها نموده و سخن او را بگيريد.

( ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ‌) ...(وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً ) حرف لام در كلمه لآبائهم لام اختصاص است، و معناى آيه اين است كه:

وقتى مى‌خواهيد پسر خوانده خود را معرفى و يا صدا كنيد، طورى صدا بزنيد كه مخصوص پدرانشان شوند، يعنى به پدرشان نسبت دهيد (و بگوييد اى پسر فلانى، و نگوييد پسرم).

(هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ)- ضمير هو به مصدرى بر مى‌گردد كه از ادعوهم فهميده مى‌شود، و معناى جمله اين است كه خواندنتان آنان را به نام پدرانشان، به عدالت نزديك‌تر است، و نظير اين آيه در برگشتن ضمير به مصدر مفهوم از جمله آيه‌(اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‌)[1] مى‌باشد.

و كلمه اقسط صيغه تفضيل از ماده قسط است، كه به معناى عدالت است.

و معناى آيه اين است كه پسر خوانده‌هايتان را وقتى صدا مى‌زنيد به پدرانشان نسبت دهيد، براى اينكه نسبت دادن به پدرانشان، عادلانه‌تر در نزد خدا است.

(فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آباءَهُمْ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَوالِيكُمْ)- مراد از علم نداشتن به پدران پسرخواندگان اين است كه پدران ايشان را با اسم و رسم و خصوصيات نشناسند. و كلمه موالى به معناى اولياء است، و معناى آيه اين است كه: اگر پدران پسرخواندگان خود را نمى‌شناسيد (هنگام صدا زدن) به غير پدرانشان نسبت ندهيد، بلكه آنان را برادر خطاب كنيد، و يا به اعتبار ولايت دينى ولى خود بخوانيد.

(وَ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ فِيما أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَ لكِنْ ما تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ)- يعنى گناهى بر شما نيست در مواردى كه اشتباها و يا از روى فراموشى ايشان را به غير پدرانشان نسبت دهيد، و ليكن در مواردى كه دلهايتان آگاه است، و عمدا اين كار را مى‌كنيد، گناهكاريد- اين معنا

[1] عدالت كنيد كه آن عمل به تقوى نزديك‌تر است. سوره مائده، آيه 8.