مناسب با مقام همان معناى اول است، چون مقام، مقام انذار و بصيرت و عبرت است، و مناسب با چنين مقامى اين است كه: سرانجام گنه‌كاران كه همان سوء العذاب است به رخ آنان كشيده شود، نه اينكه بگوييم: زنهار گناه مكنيد كه سرانجام كسانى كه قبل از شما گناه كردند اين شد كه به بزرگترين گناهان يعنى تكذيب آيات خدا و استهزاى آن دچار شدند .

(اللَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ) بعد از آنكه حجت بر معاد را ذكر كرد و تكذيب بسيارى از مردم را خاطرنشان ساخت، نتيجه را به طور خلاصه بيان فرمود، و آن اين است كه: آغاز و انجام به دست خداى سبحان است، و همه به سوى او بازمى‌گردند، و مراد از خلق، مخلوقات است، و به همين جهت ضمير جمع را به آنان برگردانيد، و فرمود ترجعون- برمى‌گردانده مى‌شويد .

(وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ) اين آيه حال مجرمين را بيان مى‌كند، كه بعد از قيام ساعت يعنى برگشتن به سوى خدا براى حساب و جزاء، چه حالى دارند. و كلمه يبلس از مصدر ابلاس است، كه: به معناى نوميدى از رحمت خداست، كه منشا همه شقاوتها و بدبختى‌ها است.

(وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَكائِهِمْ شُفَعاءُ وَ كانُوا بِشُرَكائِهِمْ كافِرِينَ) اين جمله مى‌خواهد بفرمايد: اين گروه با ياسى كه از ناحيه اعمال خودشان دارند، از شفاعت خدايانى هم كه در دنيا شريك خدا گرفته بودند، و به آن اميد، آنها را مى‌پرستيدند، و مى‌گفتند: (هؤُلاءِ شُفَعاؤُنا عِنْدَ اللَّهِ‌)- اينها شفيعان ما، نزد خدايند ، مايوس خواهند شد، و عبادت بت‌ها را پنهان خواهند كرد (وَ كانُوا بِشُرَكائِهِمْ كافِرِينَ‌)- پرستشى را كه نسبت به شركاء داشتند پنهان مى‌كنند ، چون كلمه كافرين به معناى ساترين است.

( وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ‌) ...(مُحْضَرُونَ ) در مجمع البيان گفته: كلمه روضة به معناى بستانى است كه حسن منظر و خوشبويى او به نهايت رسيده باشد[1]، و در مفردات گفته: كلمه حبر به معناى اثر نيكى است كه همه آن را مستحسن بدارند،- تا آنجا كه گفته:- معناى‌(فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ) اين است كه: در باغى فرح مى‌كنند، بقدرى كه اثر و نشانه تنعم در سيمايشان ظاهر شود [2].

[1] مجمع البيان، ج 8، ص 298.

[2] مفردات راغب، ماده حبر .