الهى، كه به هيچ وجه و در حق هيچ كس از آن چشم‌پوشى نمى‌شود، در همه امت‌هاى گذشته اجراء كرده، در اين امت نيز اجراء مى‌كند، اينك در اين آيات به هفت داستان از انبياى گذشته، و امت‌هاى آنان اشاره مى‌كند كه ايشان عبارتند از:

نوح، ابراهيم، لوط، شعيب، هود، صالح و موسى (ع) كه خداى تعالى همه امت‌هاى آنان را با فتنه‌هايى كه برايشان پيش آورد، بيازمود، جمعى از آنان نجات يافته، و جمعى ديگر هلاك شدند، چيزى كه هست در باره سه امت اول، هم نجات را ذكر كرده و هم هلاكت را، و در باره چهار امت آخرى تنها هلاكت را ذكر فرموده:

(وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عاماً، فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُمْ ظالِمُونَ) در مجمع البيان گفته است: كلمه طوفان به معناى آب بسيار زياد و عميق است، و بدين جهت آن را طوفان گفته‌اند كه به خاطر بسيارى‌اش در اطراف زمين طواف مى‌كند، و مى‌گردد[1].

بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: كلمه طوفان به معناى هر چيزى است كه در عين بسيارى و شدتش دور چيزى طواف كند، مانند سيل، باد و ظلمت، و ليكن بيشتر در آب استعمال مى‌شود.

و اگر به جاى اينكه بفرمايد نهصد و پنجاه سال در بين مردم زيست كرد، فرمود، هزار سال مگر پنجاه سال، منظور زياد جلوه دادن مدت دعوت اوست، و از ظاهر آيه برمى‌آيد كه اين مدت يعنى هزار الا پنجاه، مدت دعوت نوح (ع) بوده، يعنى فاصله بين بعثت او، و وقوع طوفان، كه قهرا چند سال هم قبل از بعثت و بعد از طوفان زندگى كرده، بنا بر اين فرموده قرآن با گفته تورات در اين باره مغاير است، چون تورات گفته كه نهصد و پنجاه سال مدت عمر او بوده، و ما در تفسير سوره هود، در ضمن داستانهاى آن جناب به اين نكته اشاره كرديم، بقيه الفاظ آيه روشن است.

(فَأَنْجَيْناهُ وَ أَصْحابَ السَّفِينَةِ وَ جَعَلْناها آيَةً لِلْعالَمِينَ) يعنى ما نوح و ياران او را كه با او سوار كشتى شدند نجات داديم، و آنان عبارت بودند از خانواده نوح، و عده كمى از كسانى كه به وى ايمان آورده بودند، و از ظالمان نبودند.

از ظاهر عبارت برمى‌آيد كه ضمير در جعلناها به واقعه، و يا به نجات برمى‌گردد،

[1] مجمع البيان، ج 8، ص 275.

[2] روح المعانى، ج 20، ص 143.