نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 27
پس تبارك از خداى تعالى، به
معناى اختصاص او به خير كثيرى است كه به بندگان خود افاضه ميكند و چون همانطور كه
قبلا هم گفتيم كه خلق به معناى تقدير است پس اين خير كثير همهاش در تقدير او هست،
و آن عبارت است از ايجاد موجودات و تركيب اجزاء آن، به طورى كه هم اجزايش با
يكديگر متناسب باشد، و هم با موجودات ديگر سازگارى داشته باشد، و خير كثير هم از
همين جا برمىخيزد و منتشر مىشود.
و از اينكه فرمود: او بهترين خالقها است فهميده مىشود كه خلقت تنها
مختص به او نيست و همين طور هم هست، چون همانطور كه قبلا هم گفتيم كه خلقت به
معناى تقدير است و تقدير يعنى مقايسه چيزى با چيز ديگر و اين اختصاص به خداى تعالى
ندارد، علاوه بر اين، در كلام خود خداى عز و جل خلقت به غير خدا هم نسبت داده شده،
آنجا كه فرموده:(وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ
الطَّيْرِ)[1] و نيز فرموده:(وَ تَخْلُقُونَ
إِفْكاً)[2].
(ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذلِكَ لَمَيِّتُونَ) اين جمله بيان آخرين مراحل تدبير الهى است و مىرساند كه مرگ از
مراحلى است كه در مسير تقدير به طور وجوب و حتم بايد باشد و همه بايد آن را طى
كنند. و همان طور كه قبلا گذشت مرگ يكى از حقايق است، هم چنان كه فرموده:(كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوكُمْ
بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً)[3].
مراد از طرائق هفتگانه به قرينه كلمه فوقكم
آسمانهاى هفتگانه است و اگر آسمانها را طرائق (جمع طريقه، يعنى
راههاى عبور و مرور) ناميده از اين باب است كه آسمانها محل نازل شدن امر از ناحيه
خدا به سوى زمين است، هم چنان كه فرموده:(يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ)[4] و نيز فرموده:(يُدَبِّرُ
الْأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ)[5].
[1] و آن زمان كه خلق مىكردى از گل چيزى به شكل مرغ. سوره
مائده، آيه 11.