وحى و مردم اختلالى رخ دهد. همه اينها بدين جهت است كه حاملين وحى از رسولان در برابر چشم و علم او هستند. مى‌داند آنچه پيش روى آنها است و آنچه خلف آنها است و آنان همه در گذر كمين گاه خدا قرار دارند.

از همين جا روشن مى‌شود كه مراد از(ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ)، ما بين ايشان و بين آن كسى كه وحى را به او مى‌دهند مى‌باشد. پس ما بين ايدى رسول ملكى ما بين او و بين رسول انسانى است كه وحى به او مى‌دهد و ما بين ايدى رسول انسانى عبارت است از ما بين او بين مردم كه رسول انسانى وحى را به ايشان مى‌رساند. و مراد از ما خلف ملائكه ما بين ملائكه و بين خدا است كه همه آنان از جانب خدا به سوى مردم روان هستند. پس وحى از روزى كه از ساحت عظمت و كبريايى حق صادر مى‌شود در مامنى محكم است تا روزى كه به مردم برسد و لازمه آن اين است كه پيغمبران نيز مانند ملائكه معصوم باشند، معصوم در گرفتن وحى و معصوم در حفظ آن و معصوم در ابلاغ آن به مردم.

در جمله‌(وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ) در مقام تعليل علم خدا به ما بين ايدى ملائكه و ما خلف ايشان است و معنايش اين است كه چگونه ما بين ايدى ملائكه و ما خلف ايشان بر خدا پوشيده مى‌ماند؟ و حال آنكه بازگشت همه امور به سوى او است. چون اين بازگشت بازگشت زمانى نيست تا كسى بگويد خداوند قبل از بازگشت امور به آنها علمى ندارد بلكه بازگشت ذاتى است چون همه مملوك خدا هستند و از وجود خدا مستقل نيستند در نتيجه پس براى خدا در خفا نخواهند بود- دقت فرماييد.

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَ اسْجُدُوا وَ اعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَ افْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ) امر به ركوع و سجود در اين آيه امر به نماز است و مقتضاى اينكه ركوع و سجود را در مقابل عبادت قرار داده اين است كه مراد از جمله‌(اعْبُدُوا رَبَّكُمْ) امر به ساير عبادات تشريع شده در دين به غير نماز باشد مانند حج و روزه. باقى مى‌ماند جمله آخرى كه فرمود:(وَ افْعَلُوا الْخَيْرَ) كه مراد از آن ساير احكام و قوانين تشريع شده در دين خواهد بود، چون در عمل كردن به آن قوانين خير جامعه و سعادت افراد و حيات ايشان است. هم چنان كه فرموده:(اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ)[1] و در آيه شريفه به طور اجمال امر فرموده به انجام شرايع اسلامى از عبادات و غير آن.

[1] اجابت كنيد خدا و رسول را وقتى شما را مى‌خوانند به چيزى كه شما را زنده كند. سوره انفال، آيه 24.