مفسدين را اغواء مى‌كرد و بدين وسيله آرزوى او را فاسد و سعى او را بى‌نتيجه مى‌ساخت، ولى سرانجام خداوند آن دخل و تصرفات شيطانى را نسخ و زايل نموده آيات خودش را حاكم مى‌نمود و كوشش پيغمبر و يا رسولش را به نتيجه مى‌رساند و حق را اظهار مى‌نمود و خدا دانا و فرزانه است.

و بنا بر معناى دوم آن (يعنى قرائت و تلاوت)، معناى آيه چنين مى‌شود: ما قبل از تو هيچ پيغمبر و رسولى نفرستاديم مگر آنكه وقتى چيزى از آيات خدا را مى‌خوانده شيطان شبهه‌هايى گمراه كننده به دلهاى مردم مى‌افكند و ايشان را وسوسه مى‌كرد تا با آن آيات مجادله نموده ايمان مؤمنين را فاسد سازد ولى خداوند آنچه از شبهات كه شيطان به كار مى‌برد باطل مى‌كرد و پيغمبرش را موفق به رد آنها مى‌فرمود و يا آيه‌اى نازل مى‌كرد تا آن را رد كند.

[فرق بين معناى نبوت و رسالت ]

اين آيه دلالت روشنى دارد بر اختلاف معناى نبوت و رسالت، البته نه به نحو عموم و خصوص مطلق هم چنان كه نزد علماى تفسير معروف شده كه رسول آن كسى است كه مبعوث شده و مامور به تبليغ هم شده باشد و نبى آن كسى است كه تنها مبعوث شده باشد چه اينكه مامور به تبليغ هم شده باشد يا نه. چون اگر مطلب از اين قرار مى‌بود لازم بود كه در آيه مورد بحث از كلمه نبى غير رسول اراده شود يعنى كسى كه مامور به تبليغ نشده و اين با جمله‌(وَ ما أَرْسَلْنا) كه در اول آيه است منافات دارد و ما در مباحث نبوت در جلد دوم اين كتاب، رواياتى از امامان اهل بيت (ع) نقل كرديم كه دلالت مى‌كرد بر اينكه رسول آن كسى است كه ملك وحى بر او نازل مى‌شود و او ملك را مى‌بيند و با او سخن مى‌گويد، ولى نبى آن كسى است كه خواب مى‌بيند و در خواب به او وحى مى‌شود. و در جلد سيزدهم اين كتاب همين مطلب را از آيه‌(قُلْ لَوْ كانَ فِي الْأَرْضِ مَلائِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنا عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ مَلَكاً رَسُولًا)[1] استفاده نموديم.

و اما ساير حرفهايى كه در فرق ميان نبى و رسول زده‌اند مثل اينكه رسول كسى است كه مبعوث به شرعى جديد شده باشد و نبى اعم از او و از كسى است كه شرع سابق را تبليغ كند صحيح نيست، زيرا ما در مباحث نبوت اثبات كرديم كه شرايع الهى بيش از پنج شريعت يعنى نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمد 6 نيست با اينكه قرآن تصريح كرده به رسالت عده بسيارى از پيغمبران. علاوه بر اينكه هيچ دليلى بر اين فرق در

[1] بگو اگر ملائكه در زمين مثل شما آرام آرام راه بروند باز از آسمان ملكى به عنوان رسول بر آنان نازل مى‌كرديم. سوره اسرى، آيه 95.