داشته باشد.

[توضيح مفردات و جملات آياتى كه وضع حمل مريم و گفتگوى عيسى 7 با او و شماتت مريم توسط مردم را حكايت مى‌كنند]

(وَ كانَ أَمْراً مَقْضِيًّا)- اين جمله اشاره به حتميت قضايى است كه خدا در باره ولادت اين غلام زكى رانده، ديگر نه امتناع مريم جلو آن را مى‌گيرد، و نه دعايش.

( فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَكاناً قَصِيًّا .)

كلمه قصى به معناى دور است، يعنى باردار شد به فرزند، پس انفراد و اعتزال جست، و او را به محل دورى از خانواده‌اش برد.

( فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى‌ جِذْعِ النَّخْلَةِ ... .)

كلمه اجائة باب افعال از جاء است چه بگويى جاء به و چه بگويى اجاءه هر دو به معناى او را آورد است، كه در آيه شريفه كنايه از دفع و الجاء است، يعنى درد زائيدن او را مجبور به آمدن كرد، و كلمه مخاض و همچنين طلق به معناى درد زائيدن است، و(جِذْعِ النَّخْلَةِ) به معناى ساقه درخت خرما است. و كلمه نسى - به فتحه و به كسره نون- بر وزن وتر و وتر، به معناى هر چيز حقير و ناچيزى است كه بايد فراموش شود، و معناى آيه اين است كه:- بعد از آنكه از اهل خود اعتزال جست و به محل دورى آمد- درد زائيدن او را مجبور نمود و به كنار تنه درخت خرمايى آورد تا در آنجا حمل خود را بزايد- و از اينكه تعبير به تنه درخت كرد نه خود درخت، فهميده مى‌شود كه درخت مزبور خشكيده بوده- و از خجالت و شرمش از مردم گفت: اى كاش قبل از اين مرده بودم، و نسى يعنى چيزى غير قابل اعتنا بودم كه فراموش مى‌شدم تا مردم در باره‌ام حرف نمى‌زدند، كه به زودى خواهند زد.

( فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِي‌) ...(تُساقِطْ عَلَيْكِ رُطَباً جَنِيًّا .)

ظاهر سياق مى‌رساند كه ضمير فاعل در جمله ناداها به عيسى (ع) برگردد، نه به روح كه در سابق نامش به ميان آمده بود، و اين ظهور، قيد(مِنْ تَحْتِها) را تاييد مى‌كند، چون با حال مولود نسبت به مادرش در حين وضع حمل مناسب‌تر است، تا حال روح و مريم، و نيز برگشتن ضمير در جمله قبل و بعد به عيسى، مؤيد ديگرى است براى اينكه ضمير مورد بحث هم به آن جناب برگردد.

بعضى گفته‌اند ضمير به روح بر مى‌گردد، و چنين تصوير كرده‌اند كه مريم (ع) هنگام وضع حمل در بلندى قرار داشته و جبرئيل در پائين آن بوده و از آنجا وى را ندا داده‌[1]، و ليكن هيچ دليلى از لفظ آيه بر اين گفتار نيست.

[1] تفسير فخر رازى، ج 21 ص 204.