به اين معنا كه سليمان را بعد از آنكه به دوش گرفته بوده به شام برگرداند. و بنا بر اين، آيه شريفه هم شامل بيرون شدن از شام مى‌شود و هم شامل برگشتن به شام.

(وَ مِنَ الشَّياطِينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ وَ يَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذلِكَ وَ كُنَّا لَهُمْ حافِظِينَ) منظور از غوص بيرون آوردن لؤلؤ، و ساير منافع دريا است. و منظور از اينكه فرمود عمل‌هاى كمترى هم مى‌كردند همان اعمالى است كه خودش بيان نموده و فرموده:

(يَعْمَلُونَ لَهُ ما يَشاءُ مِنْ مَحارِيبَ وَ تَماثِيلَ وَ جِفانٍ كَالْجَوابِ وَ قُدُورٍ راسِياتٍ)[1] و مقصود از اينكه فرمود: و ما شيطانها را حفظ مى‌كرديم اين است كه آنها را در خدمت وى حفظ، و از فرار كردن، و يا از انجام فرمانش سر برتافتن، و يا كار او را تباه كردن، جلوگيرى مى‌كرديم. و معناى آيه روشن است و به زودى داستان داوود و سليمان (ع) در سوره سبا- ان شاء اللَّه- خواهد آمد.

(وَ أَيُّوبَ إِذْ نادى‌ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ) كلمه ضر - به ضم ضاد- به معناى خصوص بلاهايى است كه مستقيما به جان آدمى مى‌رسد، مانند مرض، و لاغرى، و امثال آن. و كلمه ضر - به فتح ضاد- همه انواع بلاها را شامل مى‌شود.

ايوب (ع) مورد هجوم انواع بلاها قرار گرفت، اموالش همه از دست برفت، و اولادش همه مردند. مرض شديدى بر بدنش مسلط شد و مدتها او را رنج مى‌داد تا آنكه دست به دعا بلند كرد و حال خود را به درگاه او شكايت كرد. خداى تعالى دعايش را مستجاب نمود و از مرض نجاتش داد و اموال و اولادش را با چيزى اضافه‌تر به او برگردانيد. در آيه بعدى در اين باره مى‌فرمايد:(فَاسْتَجَبْنا لَهُ فَكَشَفْنا ما بِهِ مِنْ ضُرٍّ) يعنى او را از مرضش نجات و بهبودى داديم.(وَ آتَيْناهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ) يعنى آنچه از اولادش مردند به اضافه مثل آن به او برگردانديم.(رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ ذِكْرى‌ لِلْعابِدِينَ) تا هم به او رحمتى كرده باشيم و هم بندگان عابد ما متذكر شوند و بدانند كه خداى تعالى اولياى خود را به منظور آزمايش مبتلا مى‌كند آن گاه اجرشان مى‌دهد و اجر نيكوكاران را ضايع نمى‌سازد.

و به زودى داستان ايوب در سوره ص ان شاء اللَّه خواهد آمد[2].

[1] برايش هر چه مى‌خواست درست مى‌كردند از محراب و مجسمه و تغارهاى بزرگ و ديگ‌هاى بزرگ. سوره سبا، آيه 13.

[2] در اينجا لازم است به نكته‌اى كه از آيه شريفه استفاده مى‌شود اشاره شود و آن اين است كه از سياق اين آيه بر مى‌آيد فرزندان ايوب بعد از آنكه خداوند به اعجاز زنده‌شان كرد باقى ماندند و دليلى ديگر در بين نيست كه بر خلاف ظهور اين سياق دلالت كند بر اينكه بعد از زنده شدن دوباره مرده باشند پس اين بحثى كه مفسرين كه به طور كلى هر مرده‌اى كه به اعجاز زنده شود باقى نمى‌ماند صحيح نيست و ظهور اين آيه خلاف آن را مى‌رساند.( مترجم).