نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 386
خدا آلههاى اتخاذ كردهاند بگويد:(هاتُوا بُرْهانَكُمْ) دليل بر مدعاى خود را
بياوريد براى اينكه ادعا بدون دليل پذيرفته نيست، و عقل اجازه نمىدهد كه انسان آن
را پذيرفته، و به آن اعتماد كند، و دليل اينكه من از شما مطالبه دليل مىكنم كتب
آسمانى است كه از نزد خداى سبحان نازل شده، اين كتابها با ادعاى شما موافقت ندارند
بلكه مخالف سر سخت بتپرستى هستند، اين قرآن يكى از كتب آسمانى است كه ذكر و كتاب
معاصر است، و اين ساير كتب آسمانى، مانند تورات و انجيل و غيره است كه همگى الوهيت
و وجوب عبادت را منحصر در خداى تعالى مىكنند.
و يا اين كه در قرآن كه ذكر نازل بر من، و براى بشر معاصر من است، و
در كتب آسمانى قبل كه ذكر مردم گذشته بود، آنچه در باره عبادت آمده همه آنها عبادت
را منحصر براى خدا، و الوهيت را شايسته او به تنهايى دانستهاند.
در جمله(بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا
يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُونَ)،
دوباره خطاب را متوجه رسول خدا 6 كرده، اشاره مىكند به اينكه: اكثر مردم، ميان
حق و باطل را تميز نمىدهند، و اهل تشخيص كه همواره پيرو دليل باشند نيستند، در
نتيجه بدون دليل از حق و پيروى آن گريزانند.
(وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا
نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ).
در اين آيه مضمون آيه قبلى تثبيت مىشود، كه مىفرمود ذكر، (قرآن
كريم) توحيد خدا و وجوب عبادت او را تذكر مىدهد، و در عين حال خالى از تاييد
معناى دوم ذكر هم نيست.
و جمله(نُوحِي إِلَيْهِ) استمرار را مىرساند، و جمله فاعبدون خطاب به عموم
پيغمبران، و امتهاى ايشان است، و بقيه كلمات آيه روشن است.
از ظاهر سياق بر مىآيد كه اين جمله حكايت كلام بتپرستان است كه
مىگفتند، ملائكه فرزندان خدا هستند، و به همين جهت مراد از عباد
مكرمين نيز ملائكه است، و خداى تعالى با جمله سبحانه خود را
منزه از فرزند داشتن كرده، بعد با اضراب حال ملائكه را بيان كرده كه بندگانى
مكرمند، و چون جمله(لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ
...) در آيه بعدى بيان كمال عبوديت ملائكه، از حيث آثار، و صفاى آن از
حيث خواص است، و نيز چون قبلا آنان را عباد ناميد، در نتيجه مراد از اكرام ملائكه،
اكرامشان به خاطر همان عبوديت بوده نه به غير آن، بنا بر اين برگشت معنا به اين
مىشود كه ملائكه بندگانى هستند دارنده حقيقت معناى بندگى،
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 386