اعراضشان از دعوت حقى كه متضمن وحى آسمانى است را ذكر مى‌كند، كه ملاك حساب روز حساب همين‌ها است.

و سپس از آنجا به موضوع نبوت، و استهزاء مردم منتقل مى‌شود، نبوت خاتم انبيا 6 و نسبت ساحر به وى دادن و كلماتش را هذيان و خودش را مفترى و شاعر خواندن را ذكر مى‌كند. آن گاه گفتار آنان را با ذكر اوصاف كلى انبياى گذشته به طور اجمال رد نموده مى‌فرمايد: پيغمبر اسلام نيز همان گرفتاريها را بايد ببيند، چون آنچه اين مى‌گويد همان است كه آن حضرات مى‌گفتند.

پس از آن، داستان جماعتى از انبيا را براى تاييد گفتار اجمالى خود مى‌آورد و سخنى از موسى و هارون، سرگذشتى از ابراهيم و اسحاق و يعقوب و لوط، و شرحى از نوح و داوود و سليمان و ايوب و اسماعيل و ادريس و ذو الكفل و ذو النون و زكريا و يحيى و عيسى مى‌آورد.

آن گاه با ذكر يوم الحساب و آنچه كه مجرمين و متقين در آن روز كيفر و پاداش مى‌بينند بحث را خلاصه‌گيرى مى‌كند و مى‌فرمايد: سرانجام نيك از آن متقين خواهد بود و زمين را بندگان صالحش ارث مى‌برند و آن گاه مى‌فرمايد كه اعراضشان از نبوت به خاطر اعراضشان از توحيد است و به همين جهت بر مساله توحيد اقامه حجت مى‌كند همانطور كه بر مساله نبوت اقامه نموده و از آنجايى كه اين سوره به دليل سياقش و به اتفاق مفسرين در مكه نازل شده تهديد و وعيد در آن، از بشارت و وعده بيشتر است.

[معناى نزديك شدن حساب- قيامت- به مردم ((اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ‌))]

(اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ).

كلمه اقتراب از باب افتعال و از ماده قرب است كه هر دو به يك معناى است چيزى كه هست اقتراب بليغ‌تر از قرب است چون به خاطر زيادى حروفى كه از آن تشكيل يافته عنايت بيشترى به نزديكى و قرب را افاده مى‌كند و هر دو باب با حرف من و الى متعدى مى‌شود مثلا مى‌گويند: اقترب و قرب زيد من عمرو و يا اقترب و قرب زيد الى عمرو يعنى زيد به عمرو نزديك شد، ولى اگر با حرف من متعدى شود نسبت نزديكى از عمرو گرفته شده و اگر با الى متعدى شود اين نسبت از زيد گرفته مى‌شود چون اصل در معناى من ابتداى هدف است، هم چنان كه اصل در معناى الى انتهاى آن است.

از همين جا روشن مى‌شود كه لام در كلمه للناس به معناى الى است نه به معناى من براى اينكه مناسب با مقام اين است كه نسبت نزديكى از ناحيه حساب گرفته و گفته شود: مردم به حساب نزديك شدند چون حساب است كه طالب است و مى‌خواهد مردم به آن نزديك شوند نه مردم، زيرا مردم از آن به كلى غافلند.