(كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ)- گو اينكه كلمه كلوا امر است و معنايش اين است كه بايد بخوريد، ولى منظور اباحه است، يعنى مى‌توانيد بخوريد و اضافه كلمه طيبات بر جمله‌(ما رَزَقْناكُمْ) از باب اضافه صفت به موصوف است، (يعنى آنچه روزيتان كرديم كه اين صفت دارد طيب است) چون معنا ندارد رزق را به خود نسبت دهد، و آن گاه آن را دو قسم كند طيب و غير طيب، آرى خدا غير طيب روزى نكرده، هم چنان كه خود فرموده:(وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ)[1].

(وَ لا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي)- ضمير در فيه به اكل بر مى‌گردد، آنجا كه فرمود:(كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ) و طغيان در خوردن به اين است كه نعمت خدا كفران شود و شكرش به جاى نيايد، هم چنان كه به جا نياوردند و گفتند:(يا مُوسى‌ لَنْ نَصْبِرَ عَلى‌ طَعامٍ واحِدٍ فَادْعُ لَنا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِها وَ قِثَّائِها وَ فُومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِها)[2].

جمله‌(فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي) هر چند به ظاهر خبر از آينده است ولى معنايش اين است كه غضب من بر شما واجب و لازم شود، و كلمه يحل از حلول دين، (سر رسيدن مدت قرض) است، و حل- يحل از باب ضرب يضرب است، و غضب يكى از صفات خداى تعالى است كه البته صفت فعل او و مصداق اراده او است، اراده اينكه مكروهى به بنده‌اش برساند، به اينكه اسباب رسيدن آن را كه ناشى از معصيت عبد است فراهم سازد.

(وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوى‌)- يعنى هر كه غضب من متوجه او شود سقوط مى‌كند و اين سقوط به هلاكت تفسير شده است.

[معناى آيه:(وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى‌) و بيان مراد از اضافه كردن قيد(ثُمَّ اهْتَدى‌) بر ايمان به خدا و عمل صالح‌]

(وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى‌) در اين آيه وعده رحمت مؤكد دنبال وعيد سخت آمده، و لذا خود را به كثرت مغفرت توصيف كرده و فرموده: من بسيار آمرزنده‌ام و نفرمود: من آمرزنده‌ام و يا من به زودى مى‌آمرزم .

كلمه تاب ماضى از توبه است و توبه به معناى برگشتن است، همانطور كه برگشتن از معصيت خدا به اطاعت او توبه است و همچنين برگشتن از شرك به توحيد نيز توبه است، ايمان هم هم چنان كه به خدا ايمان است، به آيات خدا كه يا انبياء و رسل او است و يا احكامى است كه ايشان آورده‌اند نيز ايمان است، و در قرآن كريم استعمال ايمان در هر

[1] سوره جاثيه، آيه 16.

[2] ما نمى‌توانيم با يك نوع غذا بسازيم، از پروردگارت درخواست كن براى ما از روييدنيهاى زمين از سبزى‌ها، و خيارها، و سير و عدس و پيازش بروياند. سوره بقره، آيه 61.