نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 202
جاى دارد ظرفى فرض كرده كه آنچه از طريق
مشاهده و ادراك در آن وارد مىشود جاى مىگيرد، و در آن انباشته مىشود، و اگر
آنچه وارد مىشود امرى عظيم يا ما فوق طاقت بشرى باشد سينه نمىتواند در خود جايش
دهد، ناگزير محتاج مىشود به اينكه آن را شرح دهند و باز كنند، تا گنجايشش بيشتر
گردد. و موسى (ع) رسالتى را كه خدا بر او مسجل كرد بزرگ شمرد، چون از شوكت و قوت
قبطيان آگاه بود، مخصوصا از اين جهت كه فرعون طاغى در رأس آنان قرار داشت، فرعونى
كه با خدا بر سر ربوبيت منازعه نموده به بانك بلند مىگفت(أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلى)، و نيز از ضعف و اسارت بنى
اسرائيل در ميان آل فرعون با خبر بود، و مىدانست چقدر جاهل و كوتاه فكرند، و گويا
خبر داشت كه دعوتش چه شدائد و مصائبى به بار مىآورد، و چه فجايعى را بايد ناظر
باشد، از سوى ديگر حال خود را هم مىدانست كه تا چه حد در راه خدا بىطاقت و كم
تحمل است، آرى او به هيچ وجه طاقت نداشت ظلم قبطيان را ببيند، داستان كشتن آن
قبطى، و نيز داستان آب كشيدنش بر سر چاه مدين براى دخترانى كه حريف مردان نبودند،
شاهد ابا داشتن او از ظلم و ذلت است، و از سوى ديگر زبانش- كه خود يگانه اسلحه است
براى كسى كه مىخواهد دعوت و رسالت خداى را تبليغ كند- لكنتى داشت كه نمىتوانست
آن طور كه بايد مقاصد خود را برساند.
به همين جهات عديده از پروردگارش درخواست كرد كه براى حل اين مشكلات
اولا سعه صدر به او بدهد تا تحملش زياد شود، و محنتهايى كه رسالت برايش به بار
مىآورد و شدائدى كه در پيش رويش و در مسير دعوتش دارد آسان گردد، لذا عرضه داشت(رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي).
آن گاه گفت (وَ يَسِّرْ لِي
أَمْرِي)- امرم را آسان ساز كه مقصود همان امر رسالت است، و نگفت:
رسالتم را تخفيف بده، و خلاصه به دست كم آن قناعت كن، تا اصل رسالت آسانتر شود،
بلكه گفت همان امر خطير و عظيم را با همه دشوارى و خطرش بر من آسان گردان.
دليل بر اين معنا جمله(وَ يَسِّرْ
لِي) است، وجه دلالتش بر مدعاى ما اين است كه كلمه لى در
چنين مقامى اختصاص را مىرساند، و جمله چنين معنا مىدهد اين امرى كه بعهده
من واگذار كردى، و اين رسالت را با همه دشواريش بر من كه مسئول آن قرارم دادهاى
آسان گردان و پر واضح است كه مقتضاى اين سؤال اين است كه امر را نسبت به او
آسان كند، نه اينكه در حد ذاتش و خلاصه خود آن امر را آسان سازد.
نظير اين كلام در جمله(اشْرَحْ
لِي) نيز مىآيد، پس معناى آن اين است: مرا كه
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 202