ديگر در آخر غربى خليج فارس قرار دارد، و به نوعى مجاز آن را محل اجتماع دو دريا خوانده‌اند.

كلمه حقب به معناى دهر و روزگار است، و اگر نكرده آمده بدين جهت است كه بر وصفى محذوف دلالت كند چه تقدير كلام: حقبا طويلا- روزگارى دراز است.

و معناى آيه- و خدا داناتر است- اين است: به ياد آر آن زمانى را كه موسى به جوان ملازم خود گفت مدام راه مى‌پيمايم تا به مجمع البحرين برسم و يا روزگارى طولانى به سير خود ادامه دهم.

(فَلَمَّا بَلَغا مَجْمَعَ بَيْنِهِما نَسِيا حُوتَهُما فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَباً).

ظاهرا اضافه مجمع بر كلمه بينهما اضافه صفت به موصوف است و اصل آن چنين است: بين دو دريا كه اينچنين صفت دارد كه مجمع آن دو است.

(نَسِيا حُوتَهُما)- از دو آيه بعد استفاده مى‌شود كه ماهى مذكور ماهى نمك خورده و يا بريان شده بوده و آن را با خود برداشته‌اند كه در بين راه غذايشان باشد، نه اينكه ماهى زنده‌اى بوده. و ليكن همين ماهى بريان شده در آن منزل كه فرود آمدند زنده شده و خود را به دريا انداخته است و جوان همراه موسى نيز زنده شدن آن را و شنايش را در آب دريا ديده.

چيزى كه هست يادش رفته بود كه به موسى بگويد و موسى هم فراموش كرده بود كه از او بپرسد ماهى كجاست، و بنا بر اين اينكه فرموده (نَسِيا حُوتَهُما)- هر دو، ماهى خود را فراموش كردند معنايش اين مى‌شود كه موسى فراموش كرد كه ماهى در خورجين است و رفيقش هم فراموش كرد كه به وى بگويد ماهى زنده شد و به دريا افتاد.

اين آن معنايى است كه مفسرين هم استفاده كرده‌اند ولى بايد دانست كه آيات مورد بحث صريح نيست در اينكه ماهى مزبور بعد از مردن زنده شده باشد، بلكه تنها از ظاهر فراموش كردند ماهيشان را و از ظاهر كلام رفيق موسى كه گفت: من ماهى را فراموش كردم اين معنا استفاده مى‌شود كه ماهى را روى سنگى لب دريا گذاشته بوده‌اند و به دريا افتاده و يا موج دريا آن را به طرف خود كشيده است و در اعماق دريا فرو رفته و ناپديد شده است. اين معنا را روايات تاييد مى‌كند، زيرا در آنها آمده كه قضيه گم شدن ماهى علامت ديدار با خضر بوده نه زنده شدن آن- و خدا داناتر است.

(فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَباً)- كلمه سرب به معناى مسلك و مذهب است.

سرب و نفق عبارت است از راهى كه در زير زمين كنده شده و از نظر عموم پنهان است. گويا راهى را كه ماهى موسى پيش گرفته و به دريا رفت تشبيه به نقبى كرده كه كسى‌