فرموده:(وَ يَقُولُونَ سُبْحانَ رَبِّنا ...)[1]، و حتى در آيه‌اى كه سوره به آن ختم مى‌شود نيز معناى تسبيح خداى را متذكر گرديده و او را بر تنزهش از داشتن شريك و ولى و اتخاذ فرزند ستوده و فرموده است:(وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً)[2].

[نقل برخى اقوال در باره مدنى بودن بعضى از آيات سوره اسراء و اشاره به مفاد كلى اين سوره مباركه‌]

از آيات اين سوره چنين بر مى‌آيد كه از سوره‌هاى مكى است، ولى بنا بر قول بعضى از مفسرين بطورى كه روح المعانى نقل نموده دو آيه از آن مدنى است، كه عبارتند از: آيه‌(وَ إِنْ كادُوا لَيَفْتِنُونَكَ ...) و آيه‌(وَ إِنْ كادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ ...).

بعضى ديگر گفته‌اند كه چهار آيه اين سوره مدنى است يعنى آن دو آيه مذكور به اضافه آيه‌(وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ ...)، و آيه‌(وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ ...)[3].

و از حسن نقل شده كه گفته است: همه آيات اين سوره جز پنج آيه‌اش مكى است، و آن پنج آيه عبارتند از آيه‌(وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ ...) و آيه‌(وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى‌ ...) و آيه‌(أُولئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ ...) و آيه‌(أَقِمِ الصَّلاةَ ...)، و آيه‌(وَ آتِ ذَا الْقُرْبى‌ ...)[4].

و از مقاتل نقل شده كه گفته است كه تمام سوره مكى است مگر پنج آيه زير:(وَ إِنْ كادُوا لَيَفْتِنُونَكَ ...) و آيه‌(وَ إِنْ كادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ ...) و آيه‌(وَ إِذْ قُلْنا لَكَ ...) و آيه‌(وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي ...) و آيه‌(إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ ...)[5].

و از قتاده و معدل از ابن عباس روايت شده كه گفته است: همه آن مكى است مگر هشت آيه و آنها عبارتند از آيه‌(وَ إِنْ كادُوا لَيَفْتِنُونَكَ ...) تا آيه‌(وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي ...)[6].

و ليكن در مضامين آيات مذكور هيچ دليلى بر اينكه در مدينه نازل شده باشند ديده نمى‌شود، و احكامى هم كه در اين آيات هست احكامى نيست كه نزولش اختصاص به مدينه داشته باشد، چون نظائر آن در سوره‌هاى مكى نيز ديده مى‌شود، مانند سوره انعام و اعراف.

سوره مورد بحث هدفى را دنبال مى‌كند كه آن عبارت است از تسبيح خداى تعالى، اين سوره مطلب را با اشاره به داستان معراج رسول خدا 6 و سير آن حضرت از مسجد الحرام به مسجد اقصى (كه همان بيت المقدس باشد و بنائى است مرتفع‌

[1] ( 1 و 2) سوره اسرى، آيات 43، 93، 108، 111.

[2] ( 1 و 2) سوره اسرى، آيات 43، 93، 108، 111.

[3] روح المعانى، ج 15، ص 2.

[4] منهج الصادقين، ج 5، ص 293.

[5] روح المعانى، ج 15، ص 2.

[6] منهج الصادقين، ج 5، ص 2.