نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 13 صفحه : 349
منظورشان ابطال ربوبيت ملائكه و جن و كملين
از بشر بوده، و گرنه اگر منظورشان ابطال ربوبيت مجسمهها بود مىفرمود:
عليها- اگر دليل قاطعى بر ربوبيت آنها نياورند .
آرى، اصحاب كهف در اين قسمت از محاوره خود ابتداء با جمله(رَبُّنا رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ) توحيد را اثبات نموده و ربوبيت تمامى عالم را منحصر به رب واحدى كردهاند
كه شريك ندارد، و اين غير آن چيزى است كه وثنيت مىگويد. وثنيت براى هر نوع از
انواع مخلوقات، اله و ربى قائل هستند. الهى براى آسمانها و الهى براى زمين و ربى
براى انسانها و همچنين براى هر قسم از موجودات ربى جداگانه قائلند.
آن گاه براى تاكيد توحيد اضافه كردهاند كه: (لَنْ نَدْعُوَا مِنْ دُونِهِ إِلهاً)-
ما به غير او اله ديگرى نمىخوانيم و فائده اين تاكيد نفى آلههايست كه
وثنيت آنها را اثبات مىكرد، و آن آلهه را ما فوق رب النوعها مىدانست مانند عقول
كليهاى كه صابئين عبادت مىكردند، و مانند برهما و سيوا و شنوكه براهمه و
بودائيان آنها را مىپرستيدند. اصحاب كهف براى نفى الوهيت آنها آن تاكيد را آورده
مجددا تاكيد ديگرى آوردند كه: (لَقَدْ قُلْنا إِذاً
شَطَطاً)- اگر چنين كنيم از راه حق تجاوز كردهايم و با اين جمله
فهماندند كه خواندن غير خدا تجاوز از حد و غلو در حق مخلوق و بالا بردن آن تا حد
خالق است.
آن گاه به مردم عصر خود در پرستش غير خداى سبحان و اتخاذ آلهه حمله
كرده گفتهاند:(هؤُلاءِ قَوْمُنَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لَوْ
لا يَأْتُونَ عَلَيْهِمْ بِسُلْطانٍ بَيِّنٍ) و
عقيده آنان را چنين رد كردهاند كه اينان دليل روشنى بر آنچه ادعاء مىكنند
ندارند.
و اين دليلى كه بتپرستان آوردهاند كه خداى سبحان بزرگتر از
آن است كه ادراك خلق بر او احاطه يافته توجهش به سوى او متوجه گردد، و يا عبادت
خود به سويش تقرب جويد و لا جرم راه ديگرى جز اين نيست كه مخلوق او بعضى از موجودات
شريف و محترم را عبادت كند تا آن موجود عبادت وى را به خدا برساند و او را به خدا
نزديك كند دليلى است كه به ضرر خود آنان است، زيرا اولا احاطه نيافتن ادراك
بشر به خداى تعالى اشكالى است كه ميان همه ما افراد بشر و آنچه عبادتش مىكنند
مشترك است.
به علاوه ما هم كه يكتاپرستيم تنها او را به اسماء و صفاتش مىشناسيم
آن هم هر كس به قدر طاقتش به اسماء و صفات او آشنايى دارد. پس هر كس به قدر معرفتش
بايد او را بپرستد.
علاوه بر اينكه تمامى صفاتى كه معبود را مستحق عبادت مىكند از قبيل
خلقت كردن، رزق دادن و مالكيت و تدبير عالم و امثال آن همه منحصرا صفات خداى تعالى
است،
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 13 صفحه : 349