(مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً)[1].

مؤلف: اين همان معنايى است كه ما براى آيه كرديم.

و در كافى به سند خود از ابى بصير از ابى عبد اللَّه (ع) روايت كرده كه گفت: به حضرتش عرض كردم: معناى‌( فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ‌) ...(يَتَوَكَّلُونَ ) چيست؟

فرمود: اى محمد به خدا سوگند شيطان بر بدن مؤمن مسلط مى‌شود ولى بر دين او مسلط نمى‌گردد بر ايوب مسلط شد و خلقت بدنى او را بد منظره كرد، ولى بر دينش مسلط نشد، بر مؤمنين هم همين طور، گاهى بر بدنهايشان مسلط مى‌شود ولى بر دينشان مسلط نمى‌گردد.

عرض كردم معناى آيه‌(إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ) چيست؟ فرمود: مقصود كسانيند كه به خدا شرك مى‌ورزند شيطان هم بر بدنهايشان مسلط مى‌شود و هم بر اديانشان‌[2].

مؤلف: اين روايت را عياشى از ابى بصير از آن جناب نقل كرده‌[3].

و ارجاع ضمير به به خدا يكى از آن دو معنايى بود كه براى آيه شريفه كرده‌اند و در سابق گذشت.

[رواياتى در ذيل آيه:(يَقُولُونَ إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ ...) و اينكه شخص غير عربى كه مشركين مى‌گفتند به پيامبر 6 تعليم مى‌دهد چه كسى بوده است؟]

و در الدر المنثور است كه حاكم (وى حديث را صحيح دانسته) و بيهقى در كتاب شعب الايمان خود از ابن عباس روايت كرده كه در تفسير آيه‌(إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ) گفته است: مشركين مى‌گفتند: محمد 6 را عبدة بن حضرمى كه خود صاحب كتاب بوده درس مى‌دهد خدا هم در پاسخشان فرمود: لسان آنكه شما در نظر داريد غير عربى است، و قرآن لسان عربى آشكار است‌[4].

و در تفسير عياشى از محمد بن عزامه صيرفى از كسى كه برايش نقل كرده از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: خداى تعالى روح القدس را خلق كرد، كه هيچ خلقى به قدر او به خدا نزديك نيست، ولى او در عين حال گرامى‌ترين خلق نيست، پس چون امرى را بخواهد به او القاء مى‌كند و او به نجوم‌[5]. و بر اين اساس آيه شريفه‌(وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ) جريان يافته، كه مقصود

[1] معانى الاخبار، ص 388، ح 26.

[2] روضه كافى ص 288، ح 433.

[3] تفسير عياشى، ج 2، ص 269، ح 66.

[4] الدر المنثور، ج 4، ص 131.

[5] تفسير عياشى، ج 2، ص 270، ح 7.