جبالا رواسى است، يعنى انداختيم در زمين كوه‌هاى رواسى. رواسى كه جمع راسيه است به معناى ثابت است، و اشاره است به مطلبى كه در جاى ديگر قرآن بيان نموده و آن اين است كه كوه‌ها مانع از حركت و اضطراب زمين مى‌شوند، و فرموده:

(وَ أَلْقى‌ فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ)[1].

[معناى موزون و مراد از جمله:(أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ مَوْزُونٍ)]

كلمه موزون از وزن و به معناى سنجيدن اجسام از جهت سنگينى است، ليكن آن را عموميت داده و در اندازه‌گيرى هر چيزى كه ممكن باشد آن را اندازه‌گيرى كرد، از قبيل اندازه‌گيرى طول با وجب و يا ذراع و امثال آن، و اندازه‌گيرى حجم، و اندازه‌گيرى حرارت، و نور، و نيرو، و غير آن استعمال كرده‌اند. و در كلام خداى تعالى كه فرموده:(وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ)[2] در سنجيدن اعمال هم استعمال شده، با اينكه اعمال، سنگينى و سبكى اجسام زمينى را ندارد.

و چه بسا در مواردى استعمال شود كه مقصود از آن كم و زياد نشدن شى‌ء موزون است از آنچه كه طبيعتش و يا حكمت اقتضاء مى‌كند، هم چنان كه گفته مى‌شود: فلانى سخنش موزون است، و يا قامتش موزون است و يا افعالش موزون است، يعنى سخن و قامت و افعالش پسنديده و متناسب الاجزاء است و از آنچه طبع و يا حكمت اقتضاء دارد كمتر و بيشتر نيست.

و از آنجايى كه اعتبارات مذكور وزن، مختلف است بعضى گفته‌اند مقصود از كلمه موزون در آيه مورد بحث اين است كه ما از زمين سنجيدنيهايى چون معدنيها، از قبيل طلا و نقره و ساير فلزات را بيرون كرديم . و بعضى ديگر گفته‌اند مراد از آن اين است كه ما نباتات كه هر نوعش نظامى بديع و موزون مخصوص به خود دارد بيرون آورديم . بعضى ديگر گفته‌اند مقصود اين است كه در زمين هر امر مقدر و معلومى خلق كرده است .

چيزى كه تنبه به آن لازم است تعبير به:(مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ مَوْزُونٍ) است، و اين غير از تعبير به من كل نبات موزون است، زيرا دومى تنها شامل نباتات مى‌شود، ولى اولى به خاطر كلمه انبتنا نباتات را مى‌گيرد و به خاطر كلمه‌(كُلِّ شَيْ‌ءٍ) هر چيزى را كه در زمين پديد مى‌آيد و رشد و نمو مى‌كند شامل مى‌گردد.

[1] كوه‌ها را در زمين افكند تا زمين شما را حركت ندهد. سوره نحل، آيه 15.

[2] براى روز قيامت ميزان‌هاى عادلى قرار مى‌دهيم. سوره انبياء، آيه 47.