(براى اطمينان بيشتر) از آن شهرى كه در آن بوديم سؤال كن و از قافله و كاروانيانى كه با آنان آمديم بپرس كه ما راست مى‌گوييم (82).

بيان آيات [بيان و شرح آياتى كه بازگشتن برادران يوسف را نزد پدر و آوردن برادر تنى يوسف 7 و نگاه داشتن او توسط يوسف را حكايت مى‌كنند]

اين آيات داستان برگشتن برادران يوسف را بسوى پدرشان و راضى كردن پدر به اينكه برادر يوسف را براى گرفتن طعام بفرستد، و نيز بازگشتن ايشان را بسوى يوسف و بازداشت كردن يوسف برادر خود را با حيله‌اى كه طرح كرده بود بيان مى‌فرمايد.

(فَلَمَّا رَجَعُوا إِلى‌ أَبِيهِمْ قالُوا يا أَبانا مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ فَأَرْسِلْ مَعَنا أَخانا نَكْتَلْ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ).

اكتيال به معناى گرفتن طعام است با كيل، در صورتى كه با كيل معامله شود، راغب گفته: كيل به معناى پيمان كردن طعام است، وقتى گفته مى‌شود: كلت له الطعام با تعبير كلته الطعام فرق دارد، اولى به معناى اين است كه مباشر پيمانه كردن طعام براى او من بودم، ولى دومى به اين معنى است كه من طعام را با كيل و پيمانه به او دادم، و معناى اكتلت عليه اين است كه با كيل از او گرفتم، و لذا خداى تعالى فرموده:(وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ الَّذِينَ إِذَا اكْتالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ وَ إِذا كالُوهُمْ ...) زيرا در گرفتن تعبير كرده به‌(اكْتالُوا عَلَى النَّاسِ) و در دادن تعبير كرده به كالوا الناس [1] و اينكه فرموده:( قالُوا يا أَبانا مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ‌) معنايش اين است كه اگر ما برادر خود را همراه نبريم و او با ما به مصر نيايد ما را كيل نمى‌دهند، به دليل اينكه دنبالش فرموده:(فَأَرْسِلْ مَعَنا أَخانا) زيرا اين جمله اجمال آن جريانيست كه ميان آنان و عزيز مصر گذشته، كه به مامورين دستور داده ديگر به اين چند نفر كنعانى طعام ندهند مگر وقتى كه برادر پدرى خود را همراه بياورند، اين معنا را با جمله كوتاه‌(مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ) براى پدر بيان كرده و از او مى‌خواهند كه برادرشان را با ايشان روانه كند تا جيره ايشان را بدهند و محرومشان نكنند.

و اينكه تعبير كردند به اخانا- برادرمان را به اين منظور بوده كه شفقت خود را در باره او به پدر بفهمانند و وى را دل خوش و از ناحيه خود مطمئن سازند. هم چنان كه جمله‌(إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ) هم با آن همه تاكيد كه در آن بكار رفته در مقام افاده همين غرض است.

[1] مفردات راغب، ماده كيل