نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 274
و اگر اين درخواست را
كرد به اين منظور بود كه امور مالى كشور و ارزاق را به مباشرت خود اداره كند، و
ارزاق را جمعآورى نموده براى سالهاى بعد كه قهرا سالهاى قحطى خواهد بود و مردم
دچار گرانى و گرسنگى خواهند شد ذخيره نمايد، و خودش با دست خويش آن ذخيرهها را در
ميان مردم تقسيم كند، و به هر يك آن مقدارى كه استحقاق دارد بدهد، و از حيف و ميل
جلوگيرى نمايد.
و خود
درخواست خويش را چنين تعليل كرد كه من حفيظ و عليم هستم، زيرا اين دو صفت از
صفاتيست كه متصدى آن مقامى كه وى درخواستش را كرده بود لازم دارد، و بدون آن دو
نمىتواند چنان مقامى را تصدى كند، و از سياق آيات مورد بحث و آيات بعدش برمىآيد
كه پيشنهاد پذيرفته شد، و دست بكار آنچه مىخواست گرديد.
[عزت يافتن
يوسف 7 به رحمت الهى، بعد از آنكه براى ذلت او اسباب چينى كردند]
كلمه
تمكين به معناى قدرت دادن، و كلمه تبوء به معناى جاى گرفتن است،
و كلمه كذلك اشاره است به داستانى كه تا رسيدن يوسف به مقام عزيزى مصر
بيان كرد، و آن عبارت بود از زندانى شدنش كه با وجود اينكه غرض همسر عزيز از آن،
تحقير و ذليل كردن يوسف بود مع ذلك خداوند همان را وسيله عزتش قرار داد، و ساير
امور زندگيش نيز بهمين منوال جريان داشت، پدرش او را احترام كرد و برادران بر وى
حسد برده در چاهش انداختند، و به بازرگانان فروختند تا بدين وسيله آن احترام را
مبدل به ذلت كنند، خداى سبحان هم همين مكر و حيله آنان را وسيله عزت او در خانه
عزيز مصر قرار داد، زنان مصر مخصوصا همسر عزيز با وى خدعه كردند، و بناى مراوده را
گذاشتند تا او را به منجلاب فسق و فجور بكشانند، خداوند همين توطئه را وسيله بروز
و ظهور عصمت و پاكى او قرار داد، و در آخر هم زندان را كه وسيله خوارى او بود باعث
عزتش قرار داد.
و خداوند
متعال بهمين داستان زندانى شدن و محروميت يوسف (ع) از اختلاط و آميزش آزادانه با
مردم اشاره نموده و فرموده(وَ كَذلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ
فِي الْأَرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْها حَيْثُ يَشاءُ) يعنى ما اين چنين
زحمت زندان را كه از او سلب آزادى اراده كرده بود برداشتيم، و در نتيجه صاحب مشيتى
مطلق و ارادهاى نافذ گرديد، كه مىتوانست در هر بقعهاى و قطعهاى از زمين كه
بخواهد منزل بگزيند، پس اين جمله به وجهى محاذى جمله(وَ
كَذلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ وَ لِنُعَلِّمَهُ مِنْ تَأْوِيلِ
الْأَحادِيثِ وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى أَمْرِهِ) كه قبلا در باره
وارد شدن يوسف به خانه عزيز فرموده بود قرار گرفته است.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 274