بحثهايى پيرامون تقواى دينى و درجات آن در چند فصل 1- قانون و اخلاق كريمه و توحيد

[1- رابطه قانون، اخلاق كريمه و توحيد. و بيان اينكه قانون بدون اخلاق و اخلاق بدون توحيد نمى‌توانند منشا اثرى باشند]

: هيچ قانونى به ثمر نمى‌رسد مگر به وسيله ايمانى كه آن ايمان به وسيله اخلاق كريمه حفظ و آن اخلاق هم به وسيله توحيد ضمانت شود. بنا بر اين، توحيد اصلى است كه درخت سعادت آدمى را رشد داده و شاخ و برگ اخلاق كريمه را در آن مى‌روياند، و آن شاخه‌ها را هم بارور ساخته جامعه بشريت را از آن ميوه‌هاى گرانبها بهره‌مند مى‌سازد، هم چنان كه فرموده:

(أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّها وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ)[1] و ايمان به خدا را چون درختى معرفى كرده كه داراى ريشه است كه قطعا همان توحيد است. و نيز داراى خوردنيها معرفى كرده كه در هر آنى به اذن پروردگارش ميوه‌هايش را مى‌دهد، و آن ميوه‌ها عمل صالحند. و نيز داراى شاخه‌هايى معرفى نموده كه همان اخلاق نيكو از قبيل تقوا، عفت، معرفت، شجاعت، عدالت و رحمت و نظاير آن است.

آن گاه در آيه ديگرى در باره كلمه طيب چنين فرموده:(إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ)[2] سعادت صعود به سوى خداى تعالى و تقرب به درگاه او را تنها مخصوص كلمه‌هاى طيب نموده كه همان اعتقاد حق است، و عمل شايسته و مناسب كه آن را بالا مى‌برد كمك كار آن قرار داده.

بيان آن اينكه: همه مى‌دانيم كه كمال نوعى انسان تمام نمى‌شود و آدمى در زندگيش آن سعادتى را كه همواره در پى آنست و هدفى بزرگتر از آن ندارد درنمى‌يابد مگر به اجتماع افرادى كه در كارهاى حياتى با يكديگر تعاون مى‌كنند. كارهايى كه كثرت و تنوع آن به حدى‌

[1] مگر نديدى خدا چگونه مثالى زد، سخن نيك چون نهال نيك است، اصلش در زمين استوار است و شاخه آن در آسمان هميشه به اذن پروردگارش ميوه خود را مى‌دهد. و خدا اين مثلها را براى مردم مى‌زند شايد متذكر شوند. و حكايت سخن بد چون نهال بدى است كه از زمين كنده شده و قرار ندارد. سوره ابراهيم، آيات 24- 26.

[2] سخنان خوب به سوى او صعود مى‌كند و عملهاى شايسته آنها را بالا مى‌برد. سوره فاطر، آيه 10