آيه مورد بحث كه مى‌فرمايد:(وَ ما أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ)، محاذى و مقابل گفتار فرعون است كه سوره مؤمن آن را حكايت كرد كه ادعا مى‌كرد من شما را به راه رشد هدايت مى‌كنم، و آيه مورد بحث مى‌خواهد اين ادعا را باطل و فرعون را در اين ادعا تكذيب كند و كلمه رشيد بر وزن فعيل صفت مشبهه از رشد است و رشد خلاف غى و گمراهى است، يعنى: امر فرعون داراى رشد نيست تا بتواند به سوى حق هدايت كند بلكه داراى غى و جهالت است، ولى بعضى‌[1] از مفسرين گفته‌اند: رشيد در اينجا به معناى مرشد است.

و در اين جمله يعنى جمله‌(وَ ما أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ) اسم ظاهر در جاى ضمير به كار رفته چون مى‌توانست بفرمايد: فاتبعوا امر فرعون و ما امره برشيد و شايد فايده تكرار كلمه فرعون براى آن معنايى بوده كه خود اين كلمه داشته چون هر كسى از اين كلمه معناى تفرعن و طغيان را مى‌فهمد و در نتيجه از همين كلمه مى‌فهمد كه صاحب اين اسم نمى‌تواند داراى امرى رشيد باشد و معلوم است كه اين استفاده به هيچ وجه در ضمير راجع به اين كلمه نيست.

(يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ) يعنى فرعون در روز قيامت پيشاپيش قوم خود مى‌آيد زيرا در دنيا او را پيروى كردند و در نتيجه او به عنوان امامى از ائمه ضلالت، پيشوايشان شده بود، در جاى ديگر قرآن (نيز) سخن از اين پيشوايان ضلالت آمده و فرموده:(وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ).[2] جمله‌(فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ) به دليل اينكه حرف فاء بر سر آن آمده تفريع و نتيجه گيرى از جمله قبل است و معناى مجموع دو جمله اين است كه: فرعون در قيامت پيشاپيش پيروان خود آمده و در نتيجه همه آنان را به لب آتش برده است. و اگر مطلب آينده را به لفظ ماضى تعبير كرده، براى اين است كه يقينى بودن وقوع آن را افاده كند و بفهماند كه آمدن قيامت و پيشوا شدن فرعون براى قومش و رفتنشان در آتش آن قدر حتمى و يقينى است كه گويا واقع شده و شنونده آن را انجام شده حساب مى‌كند.

و چه بسا بعضى‌[3] گفته‌اند كه: جمله مورد بحث تفريع بر جمله‌(فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ) مى‌باشد و در اين صورت معناى آن چنين مى‌شود كه: اتبعوا امر فرعون فاوردهم الاتباع النار- مردم (آن زمان) امر فرعون را پيروى كردند و همين پيروى كردن، آنان‌

[1] تفسير فخر رازى، ج 18، ص 53، مجمع البيان، ج 5، ص 190، ط ايران.

[2] ما آن قوم را پيشوايانى كرديم كه خلق را بسوى آتش دعوت مى‌كنند. سوره قصص، آيه 41

[3] مجمع البيان، ج 5، ص 191، چاپ ايران.