نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 571
حجت عقليهاى كه بر
عقل بشر چيره مىگردد و عقل را ناگزير از پذيرفتن مدعاى طرف مىسازد، و بر فرض كه
منظور از سلطان چنين معناى وسيعى باشد قهرا عطف كلمه سلطان بر
كلمه آيات از قبيل عطف عام بر خاص خواهد بود.
و بعيد نيست
كه مراد از ارسال موسى با سلطان مبين اين باشد كه خداى سبحان آن جناب را بر اوضاع
جارى بين او و بين آل فرعون مسلط كرده بود، آن جبارى كه هيچ پيغمبرى غير از آن
جناب به مثل چنان جبارى مبتلا نبود و ليكن خداى تعالى موسى را بر او غالب گردانيد
تا جايى كه او و لشكريانش را غرق نمود و بنى اسرائيل را به دست او نجات داد، آيه
شريفه زير به همين معنا اشعار دارد كه مىفرمايد:(قالا
رَبَّنا إِنَّنا نَخافُ أَنْ يَفْرُطَ عَلَيْنا أَوْ أَنْ يَطْغى قالَ لا تَخافا
إِنَّنِي مَعَكُما أَسْمَعُ وَ أَرى)[1]. و نيز اين
آيه كه به موسى مىفرمايد:(لا تَخَفْ إِنَّكَ أَنْتَ
الْأَعْلى)[2].
در اين آيه و
در نظاير آن دلالتى است روشن بر اينكه رسالت موسى (ع) اختصاصى به قوم خود كه از
بنى اسرائيل بودند نداشته بلكه آن جناب بر بنى اسرائيل و بر ساير اقوام و ملل
مبعوث بوده است.
(إِلى فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِ فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ وَ ما أَمْرُ
فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ) در اين جمله رسالت موسى (ع) را بخصوص فرعون و
ملاء او نسبت داده- و كلمه ملاء به معناى اشراف و بزرگان قوم است كه
با هيبت خود دل مردم را پر مىكنند- نه به همه قوم، كه شايد به كار بردن اين كلمه
براى اشاره به اين معنا باشد كه عامه مردم هميشه دنباله رو اشراف و بزرگانند و از
خود هيچ رأيى ندارند، رأى آنها همان تصميمى است كه اشراف برايشان بگيرند.
و ظاهرا مراد
از كلمه امر در جمله (فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ)- امر فرعون
را پيروى كردند معنايى باشد اعم از قول و فعل، هم چنان كه خداى تعالى از
فرعون حكايت كرده كه گفت:(ما أُرِيكُمْ إِلَّا ما أَرى وَ
ما أَهْدِيكُمْ إِلَّا سَبِيلَ الرَّشادِ)
[1] موسى و هارون گفتند: پروردگارا! ما از اين مىترسيم كه فرعون
در عقوبت ما عجله و يا طغيان كند، خداى تعالى فرمود: نترسيد زيرا كه من با شما
هستم، مىشنوم و مىبينم. سوره طه، آيه 45 و 46
[2] نترس كه تو ما فوق و مسلط خواهى شد. سوره طه، آيه
68
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 571