نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 547
مىرسد كار بدى
مىكند عجله نموده و در انتقام از كسى كه به نظرش مىرسد مجرم است شتاب نمىنمايد
بلكه صبر مىكند تا حقيقت امر برايش روشن گردد، اين است معناى حلم و اين است طرز
رفتار شخص حليم و همچنين كسى كه به راستى رشيد است در هيچ كارى كه در آن ضلالت و
سردرگمى است اقدام نمىكند و تو كه مردى رشيد هستى چگونه به مثل چنين عمل
سفيهانهاى كه صورتى جز جهالت و گمراهى ندارد اقدام كردهاى؟! پس با اين بيان چند
نكته روشن مىگردد:
نكته اول
اينكه: اهل مدين دعوت شعيب را مستند به نماز او كردند، چون در نماز دعوت و بعث به
معارضه با آن قوم است در پرستش بتها و كمفروشى آنها. و اين همان سرى است كه آنها
از آن اينگونه تعبير كردهاند: (أَ صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ أَنْ نَتْرُكَ
...-) آيا نمازت تو را امر كرده كه (ما بتپرستى را) ترك كنيم نه
اينكه أ صلاتك تنهاك ان نعبد ما يعبد آباؤنا- آيا نمازت تو را نهى كرده كه
آنچه را كه پدرانمان مىپرستيدند بپرستيم؟ ، در حالى كه در طبع آدمى تعبير از
منع، بوسيله نهى از فعل بهتر است از امر به ترك فعل. و به همين خاطر حضرت شعيب در
پاسخ از گفتار آنان كلمه نهى را استعمال كرد نه كلمه امر به ترك
فعل را و فرمود:(وَ ما أُرِيدُ أَنْ أُخالِفَكُمْ إِلى ما
أَنْهاكُمْ عَنْهُ) و نگفت الى ما آمركم بتركه . به هر حال منظور
آيه يك چيز است و آن اين است كه بفهماند آن جناب مردم را از پرستش بتها و از
كمفروشى منع مىكرد، دقت بفرماييد، چون اين از لطايف اين آيه است كه مملو از
لطافت و نيكويى است. كه با دقت بدست مىآوريد كه تعبير(أَ
صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ ...) در اين آيه تعبيرى است مالامال از لطافت و
حسن.
نكته دوم
اينكه: مردم مدين در كلام خود گفتند: (أَنْ نَتْرُكَ ما يَعْبُدُ
آباؤُنا)- اينكه ما ترك كنيم آنچه را كه پدران ما مىپرستيدند و
نگفتند: ان نترك آلهتنا- اينكه ما خدايانمان را ترك كنيم و يا
ان نترك الاوثان- اينكه ما بتها را ترك كنيم و اين بدان جهت بود كه خواستند
با اين تعبير خود اشاره كنند به دليلى كه در اين باره دارند و آن اين است كه اين
بتها را خود ما درست نكرده و پرستش آن را آغاز ننمودهايم بلكه پدران ما آنها را
مىپرستيدند پس پرستش آنها يك سنت ملى و قومى است و چه عيبى دارد كه انسان سنت ملى
و ديرينه خود را كه خلفها از سلف خود ارث بردهاند و نسلها يكى پس از ديگرى بر
طبق آن سنت نشو و نما نمودهاند محترم شمرده و بر طبق آن عمل كند، ما نيز هم چنان
آلهه خود را مىپرستيم و به دين خود كه دين آباء ما است پاىبنديم و رسم ملى خود
را از اينكه به بوته فراموشى سپرده شود حفظ مىكنيم.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 547