نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 465
(وَ
إِنَّنا لَفِي شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ مُرِيبٍ)- اين جمله، حجت دوم قوم ثمود در رد دعوت صالح
(ع) است، حجت اولشان مضمون صدر آيه بود و حاصلش اين بود كه دعوت به رها كردن
بتپرستى بدعتى است زشت كه باعث مىشود سنت ديرينه قوم ثمود به دست فراموشى سپرده
شود و در نتيجه بنيان مليت اين قوم منهدم گشته و ياد و تاريخشان از بين برود، و به
همين جهت بر ما نسل حاضر لازم است كه اين دعوت را رد نموده، از سنت آباء و اجدادى
خود دفاع كنيم، و حجت دومشان اين است كه تو براى اثبات حقانيت دعوتت هيچ حجت روشنى
نياوردهاى تا شك ما را مبدل به يقين كند در نتيجه ما هم چنان در باره دعوتى كه
مىكنى در شكيم و با وجود اين شك، نمىتوانيم دعوتت را بپذيريم.
كلمه ارابه
به معناى اتهام و سوء ظن است، وقتى گفته مىشود: رابنى منه كذا و
يا أرابنى منه كذا معنايش اين است كه فلان جريان مرا در باره فلان كس
به شك و سوء ظن انداخته و باعث شده كه من او را در گفتههايش متهم بدانم.
[قوميت
پرستى و مليت گرايى، و ادعاى شك و ترديد داشتن، دو حجت قوم ثمود، در رد دعوت جناب
صالح (ع)]
(قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ آتانِي
مِنْهُ رَحْمَةً ...) منظور از بينه ، آيتى معجزهآسا
است و مراد از رحمت نبوت است و چون ما در تفسير نظير اين آيه كه در
همين سوره در داستان نوح آمده بود بحث كردهايم لذا ديگر آن را تكرار نمىكنيم.
[جواب صالح
(ع) به دلائل قوم خود و معناى جمله:(فَما تَزِيدُونَنِي غَيْرَ
تَخْسِيرٍ)]
(فَمَنْ يَنْصُرُنِي مِنَ اللَّهِ إِنْ عَصَيْتُهُ)- اين جمله جواب شرط
يعنى جمله ان كنت است و حاصل معناى آن شرط و اين جواب اين است كه شما
به من بگوييد كه اگر من از ناحيه خداى تعالى به آيتى معجزهآسا مؤيد باشم كه از
صحت دعوتم خبر دهد و نيز اگر خداى تعالى رحمت و نعمت رسالت را به من ارزانى داشته
و مرا مامور تبليغ آن رسالت كرده باشد و با اين حال من امر او را عصيان ورزم و شما
را در خواستهاى كه داريد اطاعت كنم و با شما در آنچه از من مىخواهيد كه همان ترك
دعوت باشد موافقت كنم چه كسى مرا از عذاب خدا نجات مىدهد؟! و بنا بر اين، در جمله
مورد بحث از هر دو حجت قوم ثمود جواب داده شده و عذر جناب صالح را در آن ملامتى كه
از وى مىكردند موجه ساخته است.
(فَما تَزِيدُونَنِي غَيْرَ تَخْسِيرٍ)- اين جمله به دليل حرف
فاء كه در آغاز آن آمده تفريعى است بر جمله قبلى كه در مقام ابطال دو دليل
مشركين و موجه ساختن مخالفت جناب صالح (ع) و قيامش به امر دعوت بر سنتى غير سنت
ملى آنان بود و با در نظر گرفتن اينكه اين جمله تفريع بر آن است معناى مجموع دو
جمله اين مىشود كه با پاسخ دندانشكنى
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 465