(قالَ ارْكَبُوا فِيها) باشد و كلام ديگرش‌(بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها)، يعنى نوح گفت: سوار بر كشتى بشويد كه سكونش در روى زمين و كنده شدنش از زمين و به حركت در آمدنش بر روى آب به نام خدا است، در روايت نيز آمده: همين كه كشتى خواست حركت كند نوح گفت: بسم اللَّه آن گاه كشتى به حركت در آمد و وقتى خواست بر روى زمين قرار گيرد نيز گفت: بسم اللَّه پس كشتى روى زمين قرار گرفت.

احتمال هم دارد كه كلمه اسم به عنوان تقحيم‌[1] ذكر شده باشد، هم چنان كه شاعر در شعر خود گفته: ثم اسم السلام عليكما ، و تقدير كلام باللَّه مجراها و مرسيها بوده.

زمخشرى سپس گفته: دو كلمه مجرى و مرسا، هر دو به فتحه ميم نيز قرائت شده‌اند، كه در اين صورت يا مصدر ميمى از ماده جرى و ماده رسى است، و يا اسم زمان و مكان از آنها است، و مجاهد هر دو كلمه را به ضمه ميم قرائت كرده تا اسم فاعل از ماده اجراء و ارساء باشند، و محل آن دو را مجرور گرفته تا دو صفت براى لفظ اللَّه باشند چون كلمه اللَّه نيز مجرور به حرف باء است.[2](وَ هِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبالِ) ضمير هى به سفينه بر مى‌گردد، و كلمه موج مانند كلمه تمر اسم جنس است، و يا بطورى كه گفته شده جمع كلمه موجة است، و موجه به معناى قطعه عظيمى از آب است كه از آبهاى اطراف خود بالاتر رفته باشد، و در آيه شريفه بطورى كه ديگران نيز گفته‌اند اشاره‌اى است به اينكه كشتى نوح روى آب حركت مى‌كرده، نه اينكه همانند ماهيان دريا در جوف آب شناور بوده باشد- چنانچه بعضى چنين گفته‌اند.

(وَ نادى‌ نُوحٌ ابْنَهُ وَ كانَ فِي مَعْزِلٍ يا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنا وَ لا تَكُنْ مَعَ الْكافِرِينَ) كلمه معزل اسم مكان از عزل است، كه همانا پسر نوح، خود را از پدرش و از مؤمنين كنار كشيده بود، و در جايى قرار داشته كه به پدر نزديك نبوده است، و به همين جهت‌

[1] تقحيم در اصطلاح اهل ادب اين است كه بين دو كلمه‌اى كه بايد به هم متصل باشند كلمه ديگرى را داخل نمود، مانند مضاف و مضاف اليه . و مانند كلمه ثم و كلمه سلام در شعر ثم اسم السلام عليكما ، مراد اين است كه كلمه اسم واقع شده بين ثم و سلام . و باز مانند لفظ باء و لفظ جلاله مثل بسم اللَّه كه در اين دو مورد اسم در وسط دو كلمه آورده شده تا در شعر شاعر، عظمتى براى سلام و در آيه، عظمتى براى اللَّه باشد.

[2] قرائت مرساها - به فتحه ميم- از قرائت‌هاى نادر است كه تنها به ابن محيض نسبت داده شده.