نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 301
(ما نَراكَ
إِلَّا بَشَراً مِثْلَنا) را
اينطور بيان كردهاند كه صاحبان اين سخن نوح (ع) را از نظر وزن اجتماعى با خود
برابر دانسته و آن گاه نتيجه گرفتهاند كه چه دليلى دارد كه ما تابع او باشيم.
اين مفسر در
تفسير جمله مذكور گفته كه: كفار، دعوت نوح (ع) را با چهار دليل سست و باطل، رد
كردند كه يكى از آن ادله اين بود كه وى مثل خود آنان يك بشر است، و از اين دليل
نتيجه گرفتهاند كه وى بطور اجمال برابر با ايشان است. و اين دليل كفار دلالت
مىكند كه نوح (ع) از نظر خاندان و از نظر شخص خودش از طبقه عامه مردم و يا نزديك
به آنان بوده نه از اشراف، البته اين اختصاص به آن جناب نداشته، بلكه همه پيامبران
از طبقه متوسط جامعه خود بودهاند.
و وجه جوابى
كه آنان دادهاند اين است كه مساوات و برابرى يك پيامبر با مردمش مانع از آن است
كه او بر مردمش تفوق و برترى پيدا كند، حتى در بين دو نفر كه از هر جهت مثل همند
تفوق يكى بر ديگرى و اينكه يكى تابع باشد و ديگرى متبوع، يكى مطيع باشد و ديگرى
مطاع، معقول نبوده و مستلزم ترجيح بلا مرجح است.[1]
و اگر معناى آيه اين بوده باشد كه وى براى آيه كرده است، جا داشت كه قرآن كريم
اينطور حكايت كند: انت مثلنا- تو مثل مايى و يا نراك مثلنا- ما
تو را مثل خود مىبينيم نه اينكه بفرمايد:(ما نَراكَ
إِلَّا بَشَراً مِثْلَنا) كه بشريت را براى نوح (ع) اثبات كنند، چه
حاجتى به اين اثبات بود. و اگر منظور از اين جمله، آن معنايى باشد كه مفسر نامبرده
برايش كرده، اصلا جمله، اضافى است، براى آنكه معنايى كه او كرده در جمله بعدى آمده
كه گفتند: (وَ ما نَرى لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ)- ما براى تو فضيلتى
بر خود نمىبينيم .
و تعجب اينجا
است كه اين مفسر از جمله مورد بحث برابرى نوح (ع) با مردمش از نظر خاندان و شخصيت
را نيز استفاده كرده، و از اين گذشته حكم كرده به اينكه همه انبياء اينطور بودند،
با اينكه اولا كلام كفار هيچ دلالتى بر اين معانى نداشت، و ثانيا همه انبياء از
طبقه متوسط جامعه خود نبودند، زيرا در اين سلسله جليله، پيامبرانى چون ابراهيم
خليل و سليمان و أيوب (ع) بودهاند.
(وَ ما نَراكَ اتَّبَعَكَ إِلَّا الَّذِينَ هُمْ أَراذِلُنا بادِيَ الرَّأْيِ)- راغب در
مفردات گفته: كلمه رذل - (به فتحه راء- و نيز كلمه رذال -
به كسره راء)- به معناى هر چيز و هر كسى است كه به خاطر پستيش مورد تنفر باشد، و
در قرآن كريم آمده كه:(مِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلى أَرْذَلِ الْعُمُرِ)