فردى يگانه و بدون معارض در سخاوت بوده و كسى نمى‌تواند در اين فضيلت از او پيشى بگيرد، ولى اين براى هر كس ممكن است كه در راه كسب اين فضيلت رياضت بكشد، و تمرين مستمر داشته باشد تا بتواند در آخر، مرتبه‌اى از سخاوت حاتم را از خود بروز دهد، هر چند كه نتواند در همه مراتبش از او پيشى بگيرد.

آرى، كمالات معنوى و انسانى كه در حقيقت منابع اعمال آدمى، و اعمال آدمى آثار آن منابع است، راهش اين راه و وضعش اين وضع است، و هر انسانى مى‌تواند با تمرين و ممارست پى‌گير اين راه را ادامه دهد، و مراقب باشد از آن منحرف نگردد، تا وقتى كه آن صفتى كه در پى كسب آن است ملكه‌اش شده كارش به جايى برسد كه هر عملى مى‌كند نشان دهنده آن صفت باشد حال يا حد كامل آن صفت را نشان دهد و يا پايين‌تر از آن را.

پس روى اين حساب اگر قرآن كريم گفتار شخص رسول خدا 6 بود و فرض كنيم كه رسول خدا 6 بليغ‌ترين و فصيح‌ترين انسان دنيا بوده، هر كس ديگرى مى‌تواند اهتمام به خرج دهد، و بر طبق روشى كه آن جناب داشته و توانسته آن نظم بديع و بى سابقه را در كلام خود به كار برد تمرين كند، و اگر نتوانست در همه قرآن با آن جناب معارضه نمايد حد اقل در بعضى از كلمات او- مثلا در يك سوره- از آن جناب تقليد نموده يك سوره مثل قرآن درست كند.

آرى، قرآن كريم در هيچيك از آيات تحديش نفرموده اگر شك داريد كه اين كلام از ناحيه خداى تعالى نازل شده يك سوره بليغ‌تر از آن و يا بهتر از آن و يا يك حديثى بليغ‌تر و بهتر از آن بياوريد تا كسى در رد آن تحدى بگويد: قرآن بليغ‌ترين كلام و يا بهترين كلام بشر است و ديگر هيچ بشرى نمى‌تواند بليغ‌تر و بهتر از آن را به وجود آورد، و نتيجه بگيرد كه عدم توانايى بشر بر آوردن كلامى بليغ‌تر از قرآن دليل نيست بر اينكه قرآن كلام غير بشر است، بلكه فرموده: مثل آن را بياوريد و يا يك سوره مثل آن را بياوريد و يا يك حديث مثل آن را بياوريد و كسى نمى‌تواند انكار كند كه هر انسانى مى‌تواند مثل كلام غير خود را درست كند، هر چند كه فرض شود آن غير به بيانى كه گذشت نابغه در كلام باشد، پس اشكالى كه كرده بودند با كلمه مثله پاسخ داده شد.

(فَإِلَّمْ يَسْتَجِيبُوا لَكُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّهِ وَ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ) اجابت و استجابت دعوت هر دو به يك معنا است.

از ظاهر سياق و زمينه كلام بر مى‌آيد كه خطاب در اين آيه به مشركين است، و تتمه‌