نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 168
بوده كه ضعف و ذلت
آنان را با سلب غرض از آن سلب كند. سادهتر بگويم: خواستهاند بگويند ضعف و ذلت ما
سبب فتنه ستمكاران است، ولى به جاى اينكه رفع سبب را بخواهند رفع غرض و مسبب را
خواستهاند.
و اما خواسته
و دعاى دومشان همان بود كه خداى تعالى در جمله دوم:(وَ
نَجِّنا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكافِرِينَ) از آنها حكايت كرده
است.
[امر به
خانه سازى براى بنى اسرائيل]
(وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ
بُيُوتاً ...) كلمه تبوءا تثنيه امر از باب تفعل است، و
مصدرش تبوى و به معناى مسكن گرفتن و منزل گزيدن است، و كلمه مصر نام
شهر و يا كشور فرعون است، و كلمه قبلة در اصل، بناى نوع از مصدر بوده
مانند بناى نوع جلسة يعنى حالت نشستن، و قبلة به معناى آن حالتى است
كه باعث مىشود دو چيز مقابل هم قرار گيرد. پس كلمه قبلة مصدرى است به
معناى فاعل، و معناى جمله(وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ
قِبْلَةً) اينست كه خانههاى خود را متقابل بسازيد بگونهاى كه بعضى رو بروى
بعضى ديگر و در جهتى واحد قرار بگيرند. و منظور از اين فرمان اين بوده كه موسى و
هارون بتوانند براى امر تبليغ دسترسى به آنان پيدا كنند و آنها بتوانند نماز را به
جماعت بخوانند، هم چنان كه جمله بعدش كه مىفرمايد:(وَ
أَقِيمُوا الصَّلاةَ) از آنجا كه بدنبال جمله مورد بحث قرار گرفته
دلالت و يا حد اقل اشعار بر اين معنا دارد كه منظور از آن فرمان تمكن از نماز
جماعت است.
و اما اينكه
فرمود:(وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ)، سياق و زمينه گفتار
دلالت مىكند بر اينكه منظور از آن، بشارت به اجابت خواستهاى است كه در دعاى
مذكور در دو آيه قبل يعنى:(رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً
...) از خدا خواسته بودند.
و معناى آيه
مورد بحث اين است كه: ما به موسى و برادرش وحى كرديم كه شما براى قومتان خانههايى
در مصر بسازيد تا در آن سكونت كنند- از اين قسمت بر مىآيد كانه تا آن موقع بنى
اسرائيل زندگى شهرى نداشتند، بلكه مانند صحرانشينان در خيمهها و مكانهايى نظير خيمه
زندگى مىكردند- و شما و قومتان خانههايتان را رو بروى هم و در يك جهت قرار دهيد،
تا ديوار به ديوار يكديگر باشد، و امر تبليغ و مشاوره و تشكيل اجتماع براى نماز
ممكن باشد، و نماز را بپا داريد، و تو اى موسى مؤمنين را بشارت بده به اينكه خداى
تعالى بزودى آنان را از شر فرعون و قومش نجات خواهد داد.
(وَ قالَ مُوسى رَبَّنا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِينَةً وَ
أَمْوالًا ...) كلمه زينة بناء نوع از مصدر زين
به معناى آراستن است، و آن حالت و وضعى
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 168