(با همه اين احوال) او را تكذيب كردند پس ما او را و هر كس كه در راه او بود در يك كشتى نشانده نجاتشان داديم و آنان را باز مانده بقيه كرديم و بقيه را به خاطر اينكه آيات ما را تكذيب كردند غرق نموديم.

(حال تو اى پيامبر) ببين سرانجام قومى كه از ناحيه ما انذار مى‌شوند ولى اعتنايى به انذار ما نمى‌كنند چگونه بوده است (73).

ما بعد از نوح پيامبرانى ديگر نيز مبعوث كرده هر يك را به سوى قوم خودش گسيل داشتيم و آنان معجزاتى روشن ارائه دادند، ولى مردمشان بدانچه پدرانشان تكذيب كرده بودند ايمان نياوردند. آرى، اين چنين بر دلهاى تجاوزكاران مهر مى‌زنيم (74).

بيان آيات‌

اين آيات اجمالى از داستان نوح (ع) و رسولان بعد از آن جناب- تا زمان موسى و هارون (ع)- را بيان نموده و به ذكر معامله‌اى كه خداى سبحان با امت‌هايى كه رسولان خود را تكذيب كردند، مى‌پردازد، و فرموده: كه آن امت‌ها را هلاك و مؤمنين به انبياء را نجات داد. و غرض از بيان اين سرگذشت اينست كه اهل تكذيب، از اين امت عبرت بگيرند.

(وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ ...) كلمه مقام مصدر ميمى و اسم زمان و مكان از ماده قيام است، و منظور از اين كلمه در اينجا يا مصدر ميمى است و يا اسم مكان، و در نتيجه معناى آيه اينست كه: نوح به قوم خود گفت: اگر قيام من در امر دعوت به سوى توحيد خدا بر شما گران است، و يا اگر مكانت و منزلت من در دعوتم به سوى خدا كه همان منزلت رسالت است بر شما گران مى‌آيد، من بر خدا توكل مى‌كنم.

كلمه اجماع به معناى تصميم‌گيرى و عزم است، و چه بسا كه اين كلمه با حرف على متعدى نشود. راغب گفته: ماده اجماع بيشتر در مواردى استعمال مى‌شود كه جمع و تصميم نتيجه حاصل از تفكر باشد، و در آيه‌(فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ) به همين معنا آمده.

كلمه غمة - به ضمه غين- به معناى اندوه و سختى است، و در آن، معناى پوشش نيز هست، گويا كربت و اندوه روى قلب را مى‌پوشاند. و اگر ابر آسمان را هم غمام مى‌گويند به همين جهت است كه ابر روى آسمان را مى‌پوشاند.

و كلمه قضاء كه جمله‌(ثُمَّ اقْضُوا) از آن گرفته شده وقتى با حرف الى متعدى‌