تصرفى در آنها به خداى تعالى منتهى مى‌شود، و غير از خدا هيچ كسى سهمى از اين مالكيت ندارد، و در نتيجه هيچ تصرفى در آن نمى‌توان كرد مگر به اذن او، پس اگر غير از خداى تعالى كسى تصرف در چيزى كرد تصرف او فقط مستند به اراده خداى تعالى است و به هيچ مقتضى ديگر و خارجى‌اى مستند نيست، يعنى هيچ مقتضى ديگرى كه خارج از ذات مقدس او باشد نمى‌تواند در ذات و اراده او تصرف و از اراده و فعل او جلوگيرى نمايد. پس، خداى تعالى آنچه مى‌كند از جانب خود مى‌كند، نه اينكه مقتضايى از خارج ذاتش و يا مانعى از خارج در كار او ارتباط و دخالت داشته باشد. پس، هر گاه خداى سبحان اراده‌اى كند آن را به كرسى مى‌نشاند و انجام مى‌دهد، بدون اينكه مددكارى او را كمك كند و يا مانعى از كارش و انفاذ اراده‌اش جلوگيرى كند، و چون وعده‌اى دهد وعده‌اش حق است و تخلف ندارد، و هيچ منصرف كننده‌اى نيست كه او را وادار سازد به اينكه وعده‌اش را تغيير دهد.

پس، اگر با نظرى دقيق در ملك مطلق و حقيقى خداى تعالى نظر كنيم به اين حقيقت هدايت مى‌شويم و علم پيدا مى‌كنيم كه وعده خداى تعالى وعده حق است، يعنى آميخته با باطل نيست، اما چه بايد كرد كه اكثر مردم- يعنى عوام الناس- اين نظر دقيق را ندارند و در نتيجه از درك آن عاجزند، و يا اگر توانايى درك آن را دارند به فهم ساده و عوامانه خود اكتفاء نموده. و به آن علاقه ورزيده، حاضر نمى‌شوند از آن دست بردارند، در نتيجه اين اكثريت، ملك خداى تعالى را به ملك و سلطنت پادشاهان و انسانهايى كه بر ساير انسانها سرورى و استكبار دارند قياس نموده، فكر مى‌كنند كه خداى تعالى نيز مانند يك پادشاه داراى سلطنت و قدرت و ساير چيزهايى است كه ديگران در باره‌اش سر و دست مى‌شكنند. و او را داراى قدرت مطلقه‌اى مى‌دانند كه هر كارى بخواهد مى‌تواند بكند و هر حكمى بخواهد مى‌تواند براند در عين حال گاه مى‌شود كه آنچه مى‌خواهد واقع نمى‌شود و يا وعده‌اى كه مى‌دهد عملى نمى‌گردد، چون مصلحت خود و يا ديگران را در وفاى به آن وعده نمى‌يابد، و يا مانع ديگرى او را از وفاى به وعده‌اش باز مى‌دارد. آن گاه ملك و سلطنت خداى تعالى را به چنين سلطنتى قياس نموده مى‌پندارند كه خداى تعالى هم ممكن است در اهدافى كه دارد به موانعى برخورد نموده آنچه مى‌خواهد واقع شود واقع نشود، و آنچه وعده داده به موانعى برخورد كند و نتواند به آن وفا كند.

علاوه بر اين خيال مى‌كنند وعده الهى هم مانند وعده انسانها از مقوله گفتار است كه گاهى با خارج منطبق مى‌شود و گاهى نمى‌شود.

و حال آنكه حقيقت ملك و سلطنت يك سلطان و سعه قدرت و نفوذ اراده او اين است‌