هست، علاوه بر اينكه اين روايات گفتگو از شهادت نظرى دارد، نه شهادت تحمل، چون امت اسلام در زمان انبياء گذشته حاضر نبودند، تا ببينند آيا رسالت خود را تبليغ مى‌كنند يا نه؟ و شهادت نظرى اعتبار ندارد.

و در كتاب مناقب در اين باره از امام باقر ع روايت كرده، كه فرمود: (شهداء مردم) به غير رسولان و امامان كسى نيست و اما امت معقول نيست كه خدا از آنها شهادت بطلبد، براى اينكه در ميان امت كسانى هستند كه شهادتشان يك بند سبزى و يك پر كاه ارزش ندارد.[1] و در تفسير عياشى از امام صادق ع روايت كرده كه در ذيل جمله‌(لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً) الخ، فرمود: اگر خيال كنى كه منظور خداى تعالى از اين آيه همه موحدين اهل قبله است، سخت اشتباه كرده‌اى، براى اينكه آيا خداى تعالى در قيامت از كسى شهادت ميخواهد، كه در دنيا شهادتش در مرافعه‌اى كه بر سر يك من خرما بپا ميشد پذيرفته نبود؟ و آن وقت شهادت چنين كسى در درگاهش پذيرفته ميشود؟ حاشا: اين حرف معقول نيست و خداى تعالى چنين چيزى را از خلق خودش نمى‌پسندد، آن وقت خودش چگونه مرتكب آن ميشود، بلكه منظور خداى تعالى از امت، افرادى است كه مصداق آيه:(كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ)، هستند و آنان امت وسط و بهترين امتند كه خدا براى مردم خلقشان كرده است.[2] مؤلف: بيان اين حديث در ذيل آيه شريفه با استفاده از قرآن كريم گذشت.

و در قرب الاسناد از امام صادق ع از پدرش از رسول خدا 6 روايت كرده كه فرمود: از جمله خصائصى كه خداى تعالى به امت من داده و با دادنش امتم را بر ساير امم برترى بخشيده، سه چيز است كه حتى به هيچ پيغمبرى نداده- تا آنجا كه مى‌فرمايد:- خداى تعالى هر پيغمبرى كه مبعوث مى‌كرد، او را شهيد بر قومش قرار ميداد، ولى خداى تعالى امت مرا شهيد بر همه خلائق كرد، و فرمود:(لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ، وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ)[3] (تا آخر حديث).[4] مؤلف: اين حديث منافاتى با حديث قبلى ندارد، چون مراد به امت در اين روايت نيز همان امت مسلمه‌ايست كه دعاى ابراهيم بوسيله آن مستجاب شد.

و در تفسير عياشى از امير المؤمنين ع روايت آورده كه در حديثى در ضمن توصيف روز قيامت فرمود: مردم در يك جا جمع ميشوند و در آنجا تمامى خلائق استنطاق ميشوند، واحدى بدون اجازه رحمان و جز به صواب سخن نميگويد آن گاه به رسول خدا دستور ميدهند،

[1]- مناقب ج 4 ص 179

[2]- تفسير عياشى ج 1 ص 63

[3]- سوره حج آيه 78

[4]- قرب الاسناد ص 41