(أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا)) الخ خطاب مى‌كند كه بعد از اين مورد در هشتاد و چهار مورد ديگر تا آخر قرآن اين خطاب را كرده و در قرآن كريم هر جا مؤمنين باين خطاب و يا با جمله (الذين آمنوا) تعبير شده‌اند، منظور مؤمنين اين امتند، و اما از امت‌هاى قبل از اسلام بكلمه (قوم) تعبير مى‌كند، مثل اينكه فرمود:(قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ)[1] و يا فرموده:(قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى‌ بَيِّنَةٍ)[2] الخ و يا بلفظ اصحاب تعبير كرده و از آن جمله مى‌فرمايد:(وَ أَصْحابِ مَدْيَنَ‌)[3](وَ أَصْحابُ الرَّسِّ))[4] و در خصوص قوم موسى (ع) تعبير به (بنى اسرائيل) و (يا بنى اسرائيل) آورده است.[5]

[مراد از الذين آمنوا در قرآن و تفاوت آن با مؤمنين ]

پس تعبير بلفظ (الذين آمنوا) تعبير محترمانه‌ايست كه اين امت را بدان اختصاص داده، چيزى كه هست دقت و تدبر در كلام خداى تعالى اين نكته را بدست ميدهد، كه آنچه قرآن كريم از جمله: (الذين آمنوا) در نظر دارد غير آن معنايى است كه از كلمه: (مؤمنين) اراده كرده، از آن تعبير، افراد و مصاديقى را منظور دارد و از اين تعبير، افراد و مصاديقى ديگر را، مثلا مصاديقى كه در آيه: ((وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ‌)، اى مؤمنان همگى بسوى خدا توبه بريد)[6] اراده شده غير آن مصاديقى است كه در آيه: ((الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ، يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا، وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ، وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ رَبَّنا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ، الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ، إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ‌):، آنان كه عرش را حمل مى‌كنند و هر كه پيرامون آن است، پروردگار خود را بحمد تسبيح مى‌كنند و بوى ايمان مى‌آورند، و براى آنان كه ايمان آوردند، چنين طلب مغفرت مى‌كنند كه پروردگارا علم و رحمتت همه چيز را فرا گرفته، پس كسانى را كه توبه كردند و راه تو را پيروى نمودند بيامرز و از عذاب جحيم حفظ كن، پروردگارا و در بهشت‌هاى عدنشان كه وعده‌شان داده‌اى درآر، هم خودشان را و هم پدران و فرزندان و همسران ايشان، كه بصلاح گرائيده‌اند، كه تويى يگانه عزيز و حكيم) اراده شده است.[7] كه استغفار ملائكه و حاملان را نخست براى كسانى دانستند كه ايمان آورده‌اند، و سپس در نوبت دوم جمله (كسانى كه ايمان آورده‌اند) را مبدل كرد بجمله: (كسانى كه توبه كردند و راه تو را پيروى نمودند)، و اين را هم ميدانيم كه توبه بمعناى برگشتن است، پس تا اينجا معلوم شد كه منظور از (الذين آمنوا)، همان (الذين تابوا و اتبعوا) است، آن گاه آباء و ذريات و ازواج را بر آنان‌

[1]- سوره هود آيه 89

[2]- سوره هود آيه 28

[3]- سوره توبه آيه 70

[4]- سوره ق آيه 12

[5]- سوره طه آيه 47 و 80

[6]- سوره نور آيه 31

[7]- سوره مؤمن آيه 8