است که حج یک عبادت دست جمعى و یک سفر زیارتى سیاحتى است. به حج چه که چگونه باید زیست و چطور باید مبارزه کرد و با چه کیفیت در مقابل جهان سرمایه‌دارى و کمونیسم ایستاد! به حج چه که حقوق مسلمانان و محرومان را از ظالمین باید ستاند! به حج چه که باید براى فشارهاى روحى و جسمى مسلمانان چاره‌اندیشى نمود! به حج چه که مسلمانان باید به عنوان یک نیروى بزرگ و قدرت سوم جهان خودنمایى کنند! به حج چه که مسلمانان را علیه حکومت‌هاى وابسته بشوراند، بلکه حج همان سفر تفریحى براى دیدار از قبله و مدینه است و بس! و حال آن که حج براى نزدیک شدن و اتصال انسان به صاحب خانه است و حج تنها حرکات و اعمال و لفظها نیست و با کلام و لفظ و حرکت خشک، انسان به خدا نمى رسد. حج کانون معارف الهى است که از آن محتواى سیاست اسلام را در تمامى زوایاى زندگى باید جستجو نمود، حج پیام‌آور و ایجاد و بناى جامعه‌اى به دور از رذایل مادى و معنوى است، حج تجلى و تکرار همه صحنه‌هاى عشق‌آفرین زندگى یک انسان و یک جامعه متکامل در دنیاست، و مناسک حج مناسک زندگى است و از آن جا که جامعه امت اسلامى از هر نژاد و ملیتى باید ابراهیمى شود تا به خیل امت محمد صلى الله علیه و آله و سلم پیوند خورد و یکى گردد و ید واحده شود، حج تنظیم و تمرین و تشکل این زندگى توحیدى است. حج عرصه نمایش و آیینه سنجش استعدادها و توان مادى و معنوى مسلمانان است. حج بسان قرآن است که همه از آن بهره‌مند مى‌شوند ولى اندیشمندان و غواصان و دردآشنایان امت اسلامى اگر دل به دریاى معارف آن بزنند و از نزدیک شدن و فرو رفتن در احکام و سیاست‌هاى اجتماعى آن نترسند. از صدف این دریا، گوهرهاى هدایت و رشد و حکمت و آزادگى را بیشتر صید خواهند نمود و از زلال حکمت و معرفت آن تا ابد سیراب خواهند گشت، ولى چه باید کرد و این غم بزرگ را به کجا باید برد، که حج بسان قرآن مهجور گردیده است، و به همان اندازه‌اى که آن کتاب زندگى و کمال و جمال در حجاب‌هاى خود ساخته ما پنهان شده است و این گنجینه اسرا آفرینش در دل خروارها خاک کج فکرى‌هاى ما دفن و پنهان گردیده است و زبان انس و هدایت و زندگى و فلسفه زندگى ساز او به زبان وحشت و مرگ و قبر تنزل کرده است، حج نیز به همان سرنوشت گرفتار گشته است، سرنوشتى که میلیون‌ها مسلمان هر سال به مکه مى‌روند و پا جاى پاى پیامبر و ابراهیم و اسماعیل و هاجر مى‌گذارند، ولى هیچ کس نیست که از خود بپرسد ابراهیم و محمد علیهم‌السلام که بودند و چه کردند، هدفشان چه بود، از ما چه خواسته‌اند؟ گویى به تنها چیزى که فکر نمى شود به همین است. مسلم حج بى روح و بى تحرک و قیام، حج بى برائت، حج بى وحدت و حجى که از آن هدم کفر و شرک برنیاید، حج نیست، خلاصه همه مسلمانان باید در تجدید حیات حج و قرآن کریم و باز گرداندن این دو به صحنه‌هاى زندگى شان کوشش کنند و محققان متعهد اسلام با ارائه تفسیرهاى صحیح و واقعى از فلسفه حج همه بافته‌ها و تافته‌هاى خرافاتى علماء دربارى را به دریا بریزند.

اما آنچه زایران عزیز باید بدانند این که آمریکا و آل سعود حادثه مکه را یک مبارزه فرقه‌اى و نزاع قدرت میان شیعه و سنى ترسیم نموده و ایران و رهبران آن را به عنوان کسانى که هوس رسیدن به