نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 188
مستقیم ، مخصوصا افکار طبقه دانشمند و فیلسوف را جذب کند نمیتواند
پایداری کند ، بعلاوه کیش مانی مبتنی بر نوعی زهد و ریاضت است که طبعا
غیر عملی است ، مخصوصا عقائد او درباره پلیدی تناسل و تقدیس تجرد عامل
عمدهای برای روگرداندن از اوست ، خصوصا آنگاه که با مکتبی مواجه میشود
که در عین معنویت وافر ، از این نوع زهد و ریاضتها بیزار است ازدواج را
مقدس و توالد و تناسل را " سنت " میشمارد .
اگر مسلمین ، مانویه را مانند زردشتیان و یهودیان و مسیحیان از اهل
کتاب میشمردند و ریشه آسمانی برای مانویت قائل میشدند ، ممکن بود
مانویان نیز که مقارن ظهور اسلام در قلمرو اسلام زیاد بودند ، مانند
زردشتیان و یهودیان و مسیحیان به صورت یک اقلیت مذهبی به حیات خود
ادامه دهند . اما زندقه شمردن مانویت از طرف مسلمین امکان ادامه حیات
را برای آنها ولو به صورت یک اقلیت مذهبی از میان برد .
آیین مزدکی
مذهب دیگری که در اواخر عهد ساسانیان طلوع کرد و پیروان زیادی پیدا
کرد ، مزدکی بوده . مذهب مزدک را اشتقاقی از مانویت دانستهاند . مزدک
در عهد قباد پدر انوشیروان مدعی نوعی رهبری مذهبی شد و قباد در ابتدا از
روی عقیده و علاقه یا بعنوان یک نقشه سیاسی برای کوباندن طبقه اشراف و
روحانیون زردشتی به او گروید و کار مزدک سخت بالا گرفت ، ولی به فاصله
اندکی در همان زمان قبادیه دستیاری فرزندش انوشیروان و یا در زمان
سلطنت خود انوشیروان مزدکیان قتل عام شدند و از آن پس به صورت یک
فرقه سری در آمدند .
مزدکیان در دوره اسلام نیز لااقل تا دو سه قرن وجود داشتهاند . در دوره
اسلام ، نهضتهای ایرانی ضد خلافت و احیانا ضد اسلامی را غالبا مزدکیان
رهبری میکردهاند به همین جهت زردشتیان با آنها همراهی نکرده ، با مسلمین
علیه آنها همکاری میکردند .
نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 188