نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 438
بدانیم ، فکر میکردند که این کار محال است ، زیرا لازمه اش این است که
ذات این تبدیل شود به ذات آن . در صورتی که دوشیء وقتی تبدیل میشوند به
یکدیگر باید یک اصل محفوظی در بین باشد تا " این " تبدیل به " آن "
بشود اگر به تمام ذات متبدل بشوند اصل محفوظ نداریم ، و این فرق نمی کند
با اینکه بگوییم شیء معدوم شد و بعد چیز دیگری موجود شد . یک وقت
میگوییم یک شیء معدوم میشود و بعد چیز دیگری از نو به وجود میآید که هیچ
پیوندی با شیء قبلی ندارد ، این بحث دیگری است یک وقت میگوییم گذشته
تبدیل به آینده میشود ، و تبدیلش به این صورت است که انقلاب ذات
انجام میشود ، این را میگویند محال است .
مرحوم آخوند میگویند : این مسأله که انقلاب ذات محال است ، یعنی شیء
واحد در عین اینکه واحد است در دو آن دارای دو ذات باشد . بنابر اصالت
ماهیت است که محال است و این حرف حرف اصالت ماهیتی است ، بنابر
اصالت وجود انقلاب ذات محال نیست ، که یک شیء در دو آن دو ماهیت ،
دو ذات ، دو جنس و فصل داشته باشد ، یا لااقل فصولش تغییر بکند ، از آن
مقولهای که درش هست خارج نشود اما نوعیتش تغییر بکند ، یعنی نوعی
تبدیل به نوعی دیگر و به عبارتی تبدل انواع صورت گیرد ، این محال نیست
. ( البته تبدل انواع فلسفی نه طبیعی ) .
بنابر فکر اصالت ماهیت تبدل انواع در هر شکلی ، یعنی این که ذات
تبدیل به ذات دیگر و یا نوع تبدیل به نوع دیگر بشود محال است . مرحوم
آخوند میفرماید بنابر اصالت وجود تبدل ذات به ذات دیگر و یا نوع به
نوع دیگر و در موارد اشتداد به نوع کاملتر ، نه تنها محال نیست بلکه
واقع هم هست ، یعنی در هر جا که اشتداد صورت میگیرد دائما تبدل نوع
صورت میگیرد و همه حرکات اشتدادی تبدل انواع است . چرا ؟ برای این که
آنها که قائل به اصالت ماهیت بودند حق داشتند بگویند تبدل انواع محال
است ، تبدل ذات به ذات دیگر محال
نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 438