نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 382
این نوعی از حرکت است که اسم ندارد چون محسوس نیست ، عرف برای آن
اسم نگذاشته است و ایشان برای اولین بار چنین حرکتی را کشف کرده اند ،
و درست هم کشف کرده اند ، در واقع نوعی حرکت مرکب است ، نه حرکت در
حرکت .
مثالی از حرکت در حرکت
اینجا یک بحثی است که طرحش بی فایده نیست و آن اینکه : آیا اینکه
میگویند مثلا زمین حرکت وضعی میکند و در عین حال حرکت انتقالی انجام
میدهد حرف درستی است ؟ یک شیء اگر در جای خودش ثابت باشد و در همان
جا دور خودش بچرخد ، این حرکت حرکت وضعی است ، یعنی بدون اینکه
مکانش را تغییر بدهد نسبتش تغییر می کند ، ولی شیئی که دارد دور خودش
میچرخد و حرکت انتقالی هم میکند ، مثلا چرخ اتومبیل ، آیا درست است که
هم حرکت وضعی دارد و هم حرکت انتقالی ؟ به یک معنی درست است [ اگر
در تعریف حرکت وضعی قائل به مسامحه شویم ] ولی به یک معنی درست نیست
. برای فهمیدن اینکه این شیء دور خودش نمی چرخد ، میشود از طریقه ذیل
استفاده کرد : در یک نقطه از چرخ اتومبیل یک نقطه سفیدی رسم کرد و بعد
ماشین را آهسته به حرکت درآورد ، در این صورت بطور محسوس میتوان دید
که نقطه سفید اصلا نمی چرخد بلکه در یک خط منحنی حرکت انتقالی میکند ،
البته این مطلب مهمی نیست . ولی آن مطلبی را که در جلسه قبل گفتیم شاید
بشود حرکت در حرکت به شمار آورد و اشکالات را با آن حل کرد . و آن
مطلب این بود که شیء حرکت کند ولی حرکتش یک نواخت نباشد و آنا فانا
بر سرعت حرکت افزوده شود و شتاب پیدا کند . مثل سنگی که از بالا به
پائین میآید و آنا فانا بر سرعت آن افزوده میشود و در دو زمان مثلا دو
ثانیه یا کم تر سرعتش یک جور نیست ، و همچنین اگر سنگی را به بالا
بیاندازیم که آنا فانا از سرعتش کاسته
نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 382